Bệnh cơ trắng ở gia súc (white‑muscle disease) là một rối loạn chuyển hóa nghiêm trọng thường gặp ở bê, nghé do thiếu hụt vitamin E, selen, khiến cơ vân bị thoái hoá, cứng lại, ảnh hưởng đến khả năng vận động. Vemedim sẽ cung cấp cái nhìn tổng quan về cơ chế bệnh lý, các triệu chứng nhận biết sớm và các biện pháp phòng ngừa - điều trị thiết thực, giúp người chăn nuôi chủ động hơn trong chăm sóc đàn gia súc qua nội dung dưới đây.
Nguyên nhân gây bệnh cơ trắng
Bệnh cơ trắng (White Muscle Disease - WMD) là một bệnh lý cơ dinh dưỡng phổ biến ở dê con, bê con, nghé con khi cơ thể thiếu hụt selen hoặc vitamin E. Đây là hai chất dinh dưỡng quan trọng giúp cơ thể chống lại stress oxy hóa và duy trì chức năng cơ bình thường.
Bệnh không chỉ ảnh hưởng đến cơ xương mà còn có thể tác động đến cơ tim và cơ hoành, dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng như khó thở hoặc tử vong đột ngột. Vì vậy, hiểu rõ về nguyên nhân, dấu hiệu và cách phòng ngừa bệnh cơ trắng là điều vô cùng quan trọng đối với người chăn nuôi.
Thiếu hụt hai chất này dẫn đến tình trạng thoái hóa cơ, biểu hiện rõ rệt bằng các vệt trắng trên cơ, dấu hiệu canxi hóa và thâm nhiễm tế bào miễn dịch. Bệnh thường xảy ra khi gia súc con bắt đầu vận động nhiều hơn trên đồng cỏ hoặc trong quá trình phát triển nhanh.
>> Xem thêm:
- Lệch dạ múi khế ở bò sữa: Dấu hiệu, điều trị và phòng ngừa
- Bệnh Ketosis trên bò sữa: Nguyên nhân, cách phòng và trị bệnh
Triệu chứng thường gặp của bệnh cơ trắng
Bệnh cơ trắng thường xuất hiện ở gia súc con từ 1 tuần đến 4 tháng tuổi, đặc biệt là những con đang phát triển nhanh hoặc vừa được thả ra đồng cỏ. Khi quan sát, bạn có thể nhận thấy những dấu hiệu sau:
- Mệt mỏi, lờ đờ, ít di chuyển: Gia súc con không muốn đứng dậy hoặc đi lại, nằm nhiều.
- Tư thế cứng nhắc: Cơ thể cứng, tư thế như ngựa gỗ hoặc nằm ngửa, khó co duỗi chân.
- Cơ cứng và đau khi chạm: Đặc biệt ở chân sau và lưng; cơ có thể nhợt nhạt, xuất hiện các vệt trắng.
- Tim và cơ hô hấp bị ảnh hưởng: Nếu bệnh tác động đến cơ tim hoặc cơ hoành, dê con có thể chết đột ngột.
Ngoài ra, gia súc mẹ thiếu selen có thể gặp tình trạng nhau thai sót sau sinh, đây cũng là một dấu hiệu gián tiếp cảnh báo nguy cơ thiếu selen trong đàn.
Chẩn đoán bệnh cơ trắng
Để xác định WMD, người chăn nuôi cần kết hợp quan sát lâm sàng và xét nghiệm cận lâm sàng.
Quan sát lâm sàng
- Kiểm tra dáng đi, tư thế và khả năng vận động. So sánh hai bên cơ thể để nhận biết sự bất đối xứng.
- Kiểm tra cơ chân sau, lưng, cơ hoành và cơ tim (nếu có thể).
- Nhận biết cơ nhợt nhạt hoặc xuất hiện các vệt trắng trên bó cơ.
Xét nghiệm máu
- Creatine phosphokinase (CPK): Tăng rất cao ở dê bị WMD, phản ánh tổn thương cơ.
- Selen và α-tocopherol trong huyết thanh: Selen < 0,05 ppm và vitamin E < 2 ppm là dấu hiệu thiếu.
- Glutathione peroxidase (GSH-PX): Hoạt động < 20 đơn vị/mg hemoglobin cho thấy tình trạng thiếu selen nghiêm trọng.
Khám nghiệm tử thi
- Cơ nhợt nhạt, có các vệt trắng.
- Cơ tim hoặc cơ hoành có thể bị tổn thương.
- Một số trường hợp xuất hiện thoái hóa cơ lan tỏa hoặc hoại tử cơ.
Phòng ngừa và điều trị bệnh cơ trắng
Để phòng ngừa bệnh, điều quan trọng là phải đảm bảo gia súc con nhận đủ selen và vitamin E từ chế độ ăn hàng ngày.
Bổ sung qua thức ăn
Cách dài hạn và an toàn nhất là đảm bảo gia súc con nhận đủ selen và vitamin E qua khẩu phần ăn:
- Selen: 0,1-0,3 mg/kg vật chất khô (DM), tối đa 5 mg/kg DM. Có thể bổ sung dạng vô cơ (natri selenit, natri selenat) hoặc hữu cơ (selenomethionine, selenocystine - hấp thu tốt hơn).
- Vitamin E: 25-35 IU/kg DM cho dê khỏe mạnh; trong giai đoạn căng thẳng có thể tăng lên 400-500 IU/ngày.
- Bổ sung Vemedim Calphovit (GSGC) vào thức ăn hàng ngày để bổ sung vitamin, khoáng, vi khuẩn hữu ích, men tiêu hóa hạn chế vấn đề tiêu chảy, còi cọc ở gia súc non.
Lưu ý: Selen trong đất và cây trồng thấp, điều kiện bảo quản thức ăn kém hoặc lượng sắt/lưu huỳnh cao đều ảnh hưởng đến hấp thu selen.
Bổ sung bằng tiêm
- Sử dụng các sản phẩm kết hợp selen và vitamin E (BO-SE, MU-SE) có thể tiêm phòng hoặc điều trị cấp tính cho gia súc con và gia súc trưởng thành.
- Viên selen phóng thích chậm là lựa chọn tốt cho vùng thiếu selen.
- Cần phối hợp với bác sĩ thú y để xác định liều lượng và thời điểm tiêm phù hợp.
Việc phòng ngừa bệnh cơ trắng đòi hỏi sự chú trọng đến chế độ dinh dưỡng (đảm bảo đủ selen và vitamin E), chọn giống khỏe mạnh, quản lý chuồng trại và theo dõi sức khỏe thường xuyên của đàn. Khi người chăn nuôi thực hiện nghiêm ngặt các biện pháp này và có sự hỗ trợ về kỹ thuật phù hợp, đàn gia súc sẽ được bảo vệ tốt hơn, góp phần tăng năng suất, giảm thiệt hại và nâng cao hiệu quả kinh tế trang trại. Hãy liên hệ với Vemedim để được tư vấn giải pháp phù hợp nếu bạn cần hỗ trợ nhé!
