PHÒNG NGỪA VÀ ĐIỀU TRỊ CHỨNG CẮN MỔ NHAU Ở GIA CẦM

Giới thiệu

Cắn mổ nhau ở gia cầm là một thói quen gây thiệt hại và nguy hiểm mà các nhà chăn nuôi gia cầm không thể cố gắng bỏ qua. Nó có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi trong số tất cả các dòng, giống và giới tính của gia cầm.

Bài tóm tắt lược dịch trong tạp chí en.engormix.com do Clauer biên soạn với tựa đề “Cannibalism in birds: prevention and treatment” viết về những tổn thất của chứng cắn mổ nhau ở gia cầm, nguyên nhân và những biên pháp phòng ngừa như một phần trong chương trình chăn nuôi gia cầm. Nội dung tóm tắt của bài viết được trình bày ngắn gọn dưới đây.

Nguyên nhân cắn mổ nhau và thiệt hại

Cắn mổ lẫn nhau thường xảy ra khi những gia cầm bị stress bởi cách quản lý thực hành kém. Một khi trở nên bị stress, một gia cầm bắt đầu mổ lông, mào, ngón chân hoặc lỗ huyệt của một gia cầm khác. Một khi vết thương bị hở hoặc có máu có thể nhìn thấy trên gia cầm, thói quen xấu cắn mổ ăn thịt lẫn nhau có thể lây lan nhanh chóng qua toàn bộ trong đàn. Nếu khi nhận thấy vấn đề này ngay sau khi nó bắt đầu, việc cắn mổ ăn thịt nhau có thể được kiểm tra. Tuy nhiên, nếu vấn đề được cho vượt ra khỏi tầm tay thì có thể rất gây ra thiệt hại. Cắn mổ ăn thịt lẫn nhau sẽ làm giảm giá trị của gia cầm do thịt bị rách và hư hỏng, lông mọc kém và có thể dẫn đến thiệt hại do gây tỷ lệ chết cao. Một khi thói quen này vượt khỏi tầm tay thì rất khó để loại trừ.

Vì có nhiều lý do cho sự bộc phát chứng cắn mổ ăn thịt lẫn nhau, điều quan trọng là kiểm soát chứng cắn mổ ăn thịt lẫn nhau là một phần trong chương trình quản lý chăn nuôi.

Cắn mổ ăn thịt lẫn nhau thường gây ra do một hoặc nhiều tình trạng sau:
Đàn quá đông: gà con nên chỉ được cho phép trong diện tích:

0,023 m² (1/4 ft vuông) trong 2 tuần đầu tiên

0,046 m² (1/2 ft vuông) trong 3-8 tuần

0,093 m² (1 ft vuông) từ 8 đến 16 tuần tuổi

0,139 m² (1,5 ft vuông) từ 16 tuần trở đi

Với những chim săn thì nhân đôi diện tích của các khuyến nghị trên. Với chim trĩ, cho phép 2,3 đến 2,8 m² mỗi con sau 12 tuần tuổi hoặc sử dụng các thiết bị phòng ngừa chọn tốt nhất.

Nhiệt độ quá cao: Khi gia cầm trở nên nóng bức khó chịu, chúng có thể trở nên cắn mổ ăn thịt nhau dữ dội. Hãy tin chắn điều chỉnh nhiệt độ úm khi gia cầm non trở nên già hơn.

Úm gà con ở 95 °F (35 °C) trong tuần đầu tiên và sau đó giảm nhiệt độ 5 °F (2,8 °C). mỗi tuần, cho đến khi bạn đạt 70 °F (21 °C). hoặc nhiệt độ bên ngoài. Nhiệt độ nên được đo ở độ cao của gia cầm trở lại ngay dưới nguồn nhiệt. Không làm nóng toàn bộ cơ sở úm đến nhiệt độ như được đề nghị.

Chiếu sáng quá mức: Chiếu sáng cực mạnh hoặc chiếu sáng quá kéo dài sẽ khiến gia trở nên chống đối nhau. Không bao giờ sử dụng bóng đèn nóng sáng trắng lớn hơn 40 watt để úm gia cầm. Nếu bóng đèn nóng sáng lớn hơn là cần thiết để sưởi ấm, sử dụng bóng đèn có màu đỏ hoặc bóng hồng ngoại.

Ở gia cầm 12 tuần tuổi trở lên, sử dụng bóng đèn 15 hoặc 25 watt trên khu vực cho ăn và cho uống nước. Không chiếu sáng cho gia cầm hơn 16 giờ mỗi ngày. Chiếu sáng liên tục có thể gây stress cho các loài gia cầm.

Thiếu thức ăn hoặc nước uống hoặc thiếu không gian cho đặt máng ăn và máng uống: Nếu gia cầm phải cắn mổ lẫn nhau để lấy thức ăn và nước uống, hoặc nếu gia cầm luôn đói, chúng sẽ tăng cường mổ nhau. Hãy chắc chắn rằng gia cầm có lối tiếp cận tự do với thức ăn và nước uống mọi lúc.
Khẩu phần ăn không cân bằng: Khẩu phần ăn cực nhiều năng lượng và ít chất xơ khiến gia cầm trở nên cực kỳ năng động và hung dữ. Thức ăn thiếu protein và các chất dinh dưỡng khác, đặc biệt là Methionine, cũng sẽ khiến gia cầm mổ rút long nhau. Hãy chắc chắn rằng cho gia cầm ăn khẩu phần cân bằng phù hợp với độ tuổi và các loại gia cầm đang nuôi.
Trộn lẫn các loại và màu sắc khác nhau của gia cầm: Trộn các lứa tuổi khác nhau của gia cầm hoặc các đặc điểm khác nhau thúc đẩy việc cắn mổ bằng cách phá vỡ trật tự mổ thông thường của đàn. Không bao giờ úm các loài gia cầm khác nhau chung với nhau. Đừng úm gia cầm chân có lông, gia cầm có mào hoặc gà có râu với gia cầm mà không có những đặc điểm này. Sự tò mò cũng có thể bắt đầu khởi phát mổ nhau.
Thay đổi đột ngột trong môi trường hoặc thực hành quản lý: Nếu bạn có kế hoạch di chuyển gia cầm non đến một địa điểm mới, điều tốt nhất là di chuyển một số máng ăn và máng uống nước với chúng để giúp chúng thích nghi. Khi bạn thay đổi sang các máng ăn và máng uống nước lớn hơn, sẽ là hữu ích khi để các thiết bị nhỏ hơn trong quây trong ít ngày để giúp trong quá trình thay đổi.
Chiếu sáng mạnh các ổ hoặc thiếu hộp làm ổ: Không đặt các đèn sáng gần khu vực làm ổ. Ngoài ra, cho phép 1 ổ cho mỗi 5 con gà mái. Mổ lỗ huyệt nhau ở mái đẻ cũng là một vấn đề phổ biến.
Cho phép những con què, những con bị thương hoặc chết vẫn ở trong đàn: Gia cầm sẽ chọn mổ những con què hoặc những gia cầm chết trong quây của chúng vì sự tò mò và trật tự xã hội. Một khi quá trình mổ bắt đầu nó có thể nhanh chóng phát triển thành một thói quen xấu dữ dội.
Những gia cầm mọc lông chậm dễ bị cắn mổ nhất: Hãy thận trọng hơn với những gia cầm mọc lông chậm. Hầu hết chứng cắn mổ ăn thịt lẫn nhau xảy ra trong quá trình mọc lông ở những gia cầm non. Những gia cầm mọc lông chậm có bộ lông mềm non nớt được phơi bày trong thời gian dài hơn khiến chúng bị hở do bị mổ. Không nuôi gia cầm mọc lông chậm với các gia cầm khác.
Các biện pháp phòng ngừa bổ sung bao gồm:
Cho phép gia cầm sử dụng hết năng lượng của chúng trong một lần chạy bên ngoài được rào quanh. Điều này sẽ giữ cho gia cầm bận rộn và cho phép chúng mổ ăn cây cỏ xanh, đất và côn trùng thay vì các gia cầm khác.
Cung cấp cho gia cầm một lượng lớn rau cỏ xanh tươi như cỏ ba lá hoặc cỏ dại mỗi ngày. Điều này làm tăng chất xơ trong khẩu phần của gia cầm. Những khẩu phần nhiều chất xơ sẽ giữ cho diều của gia cầm đủ đầy và làm cho gia cầm có lượng chất chứa nhiều hơn.
Nên sử dụng các thiết bị cơ học với các chim hung dữ như chim bị săn.
Cuối cùng, việc cắt mỏ được sử dụng trong hầu hết các đàn đẻ thương phẩm. Cắt mỏ bằng cách loại bỏ 1/2 mỏ trên và khoảng 1/3 mỏ dưới với điều kiện là chót mỏ vuông. Điều này sẽ gây khó khăn cho những gia cầm gây hại cho nhau. Tuy nhiên, việc cắt mỏ nên được thực hiện bởi một người có kinh nghiệm trong việc cắt mỏ thích hợp.

III. Xử lý đối với bộc phát dịch cắn mổ ăn thịt lẫn nhau:

Vì cắn mổ ăn thịt lẫn nhau có thể xảy ra do một số điều kiện, bạn có thể không xác định được nguyên nhân chính xác của vấn đề này. Tuy nhiên, stress dù nhẹ đến đâu, thường luôn là yếu tố chính.

Cố gắng hiệu chỉnh lại bất kỳ thực hành nào có thể dẫn đến cắn mổ lẫn nhau.
Làm tối các cơ sở bằng cách sử dụng bóng đèn màu đỏ.
Loại bỏ bất kỳ những gia cầm bị thương tích nặng nào.
Áp dụng một loại thuốc mỡ "chống mổ" hoặc nhựa thông trên bất kỳ gia cầm bị hư hại nào thường làm ngừng việc cắn mổ.
Hạ nhiệt độ trong quây xuống thấp hơn một chút nếu có thể.

Đừng xem đó là cơ hội! Thực hiện kiểm soát chứng cắn mổ lẫn nhau là một phần trong chương trình quản lý của bạn và bạn sẽ tiết kiệm được rất nhiều thời gian và tiền bạc.

PGS Bùi Xuân Mến, Trung tâm RD Vemedim.

Tài liệu tham khảo

Clauer, P. J. 2008. Cannibalism in birds: prevention and treatment.

https://en.engormix.com/MA-poultry-industry/news/cannibalism-birds-prevention-treatment-t11933/p0.htm.