Giới thiệu
Viêm ruột do vi khuẩn là một bệnh quan trọng ở gia cầm, gây thiệt hại nhiều đến năng suất. Đây là một bệnh đa nhân tố với một số các yếu tố ảnh hưởng. Việc sử dụng các chất cộng thêm hay còn gọi là phụ gia vào thức ăn kết hợp với quản trị và phòng ngừa bệnh cầu trùng thích hợp sẽ cho phép đàn gia cầm tăng tối đa tiềm năng di truyền của nó.
Bài tóm tắt lược dịch trong tạp chí poultryworld.net do Astrid Koppenol biên soạn (12/2018) với tiêu đề “Importance of gut health in poultry” viết về sức khỏe của ruột có tầm quan trọng ra sao, bệnh viêm ruột và rối loạn tiêu hóa ảnh hưởng thế nào đến sức khỏe chung và năng suất của gia cầm. Ngoài ra tác giả cũng báo cáo kết quả thử nghiệm hợp chất sinh học N-Force trộn trong thức ăn gia cầm có ảnh hưởng thế nào trên năng suất gia cầm thịt. Nội dung bài tóm lược được trình bày ở các phần dưới đây.
Vai trò của sức khỏe ruột
Sức khỏe ruột rất quan trọng đối với năng suất, sức khỏe và sự bảo vệ ở vật sản xuất. Bên cạnh các bệnh lý đường ruột gây bệnh phổ biến, rối loạn tiêu hóa khó thấy hơn là vấn đề nan giải ngày càng tăng. Chúng thường có đặc trưng qua viêm ruột và làm ngắn đi các lông nhung ruột, ảnh hưởng đến năng suất. Các nguyên nhân truyền nhiễm chính gây hại sức khỏe đường ruột ở gia cầm chủ yếu có nguồn gốc từ vi khuẩn. Mặc dù những bộc phát của bệnh viêm ruột hoại tử (Clostridium perfringens) đang trở nên hiếm gặp trong điều kiện chăn nuôi của Liên minh châu Âu (EU), bệnh viêm ruột do vi khuẩn hoặc rối loạn hệ vi khuẩn ruột đang nổi lên từ năm 2000. Các chất phụ gia phòng ngừa cho các vấn đề sức khỏe của ruột bao gồm phạm vi từ các chất kích thích tăng trưởng kháng khuẩn và các thuốc kháng cầu trùng đến các chất cộng thêm cho sức khỏe của ruột khác.
Do sự đề kháng kháng sinh, việc sử dụng các chất kích thích tăng trưởng kháng khuẩn phòng ngừa hiện đang bị cấm ở hầu hết các quốc gia. Điều này đã dẫn đến sự gia tăng các vấn đề khó giải quyết với bệnh viêm ruột hoại tử và viêm ruột do vi khuẩn. Vì bệnh cầu trùng là yếu tố dẫn dắt chính, nên sức khỏe đường ruột tốt bắt đầu với việc kiểm soát bệnh cầu trùng. Việc sử dụng các thuốc kháng cầu trùng ionophore và hóa học trong các chương trình luân phiên và qua lại để ngăn ngừa rủi ro bệnh viêm ruột hoại tử nhưng cần được sử dụng cẩn thận để ngăn ngừa sự kháng thuốc. Tuy nhiên, các thuốc kháng cầu trùng và vaccine cầu trùng sẽ không bảo vệ được vật nuôi kháng lại bệnh viêm ruột do vi khuẩn. Mặc dù một số yếu tố góp phần giữa viêm ruột hoại tử và viêm ruột do vi khuẩn là như nhau (bệnh cầu trùng, chất lượng thức ăn) và các loại kháng sinh tương tự được sử dụng như phép trị bệnh, nhưng chúng không giống nhau. Bệnh viêm ruột hoại tử gây ra do Clostridium perfringens, trong khi bệnh viêm ruột do vi khuẩn lại có mặt ở khắp nơi trong chăn nuôi gia cầm. Bệnh viêm ruột do vi khuẩn là một phản ứng viêm trong ruột gây ra bởi một thách thức chung của vi khuẩn, không phải là một loài vi khuẩn. Đó là một tương tác phức tạp giữa hệ vi khuẩn ruột và và niêm mạc không dẫn đến hoại tử, nhưng gây viêm và những thay đổi hình thái. Nó tạo ra một môi trường thuận lợi để nhân lên hơn nữa các nhóm vi khuẩn có liên quan. Các dấu hiệu điển hình là chất độn ướt, tiêu chảy, tình trạng đình trệ ăn vào và tăng tỷ lệ nước uồng trên thức ăn. Viêm ruột do vi khuẩn là một vòng luẩn quẩn, bắt đầu từ việc cung cấp quá nhiều chất dinh dưỡng trong khoang ruột, dẫn đến sự thay đổi hệ vi khuẩn ruột, gây ra sự thay đổi về hình thái và chức năng, dẫn đến việc tiêu hóa thức ăn và hấp thu chất dinh dưỡng kém, đưa đến tình trạng thừa cung cấp chất dinh dưỡng trong khoang ruột. Để ngăn chặn vòng luẩn quẩn này, điều được khuyến cáo là sử dụng các chất cộng thêm (phụ gia) phòng ngừa tác động cùng với cả bốn bước của vòng luẩn quẩn này (Hình 1).
Chọn lọc di truyền cho sự tăng trưởng như một hệ quả làm tăng lượng ăn vào. Các hợp chất kháng dưỡng như polysaccharide không tinh bột (NSP) và các độc tố nấm trong thức ăn có thể làm bất lợi cho khả năng tiêu hóa, dẫn đến protein khó tiêu hơn trong khoang ruột, có thể là chất dinh dưỡng nuôi vi khuẩn gây bệnh. NSP có trong thức ăn làm tăng độ dính nhớt trong ruột, làm giảm tốc độ di chuyển của chất tiêu hóa. Điều này dẫn đến giảm sự hấp thụ của chất tiêu hóa và tăng tỷ lệ chất độn ướt. Sự hiện diện của các độc tố nấm trong thức ăn gây hại cho chức năng hàng rào ruột và là một trong những yếu tố ảnh hưởng đến các bệnh thứ phát và rối loạn vi khuẩn ruột.
Hệ vi sinh vật của ruột tồn tại của hơn 1012 vi khuẩn mà vật chủ lợi dụng theo nhiều cách khác nhau: chúng mở rộng khả năng tiêu hóa, chúng sản xuất các chất dinh dưỡng thiết yếu, tăng khả năng đề kháng sự xâm nhập kháng lại lại kẻ xâm nhập gây bệnh và hỗ trợ trong sự giải độc. Hệ gen vi sinh vật ruột càng đa dạng và phong phú, vật chủ càng khỏe mạnh hơn. Quần thể vi khuẩn ruột phụ thuộc không những vào sở thích chất nền của vi khuẩn đến từ khẩu phần của vật chủ, mà còn từ các chất chuyển hóa của vi khuẩn. Việc nuôi dưỡng chéo xảy ra giữa hệ vi khuẩn ruột, chẳng hạn những vi khuẩn sản xuất butyrate và lactate. Những acid béo chuỗi ngắn (SCFA) (acid acetic, acid butyric và acid propionic) hình thành sẽ được tiêu thụ bởi các vi khuẩn khác hoặc sẽ cung cấp như một nguồn năng lượng cho tế bào ruột. Do đó, sức khỏe ruột có thể được cải thiện bằng cách điều khiển cộng đồng vi khuẩn đường ruột với thành phần thức ăn và các chất phụ gia cộng thêm.
Chức năng chủ yếu của ruột là tiêu hóa và hấp thụ các chất dinh dưỡng và sự giao diện giữa sinh vật và thế giới bên ngoài. Hiệu quả của việc tiêu hóa và hấp thu thức ăn tỷ lệ thuận với bề mặt của ruột khỏe mạnh. Các lông ruột (nhung mao) càng dài, bề mặt để hấp thụ và các vi lông ruột (microvilli) càng khỏe mạnh, càng sản xuất nhiều enzyme để phân giải các phân tử phức tạp. Hơn nữa, lớp lót tế bào ruột là hàng rào vật lý giữa khoang ruột và máu, được gắn chặt với nhau bằng các mối nối chặt chẽ, ngăn chặn vi khuẩn và các chất độc hại xâm nhập vào máu và gây viêm và ruột bị rò rỉ. Cùng với mô bạch huyết liên quan đến ruột, ruột là cơ quan miễn dịch lớn nhất không những gia tăng đáp ứng miễn dịch đầy đủ với mầm bệnh, nhưng cũng ngăn ngừa phản ứng viêm và giữ trạng thái dung nạp đường miệng dựa vào sự cộng sinh và các hợp chất của khẩu phần. Sự hiện diện của các tế bào nội tiết ruột (sản xuất hormone) làm cho ruột cũng là một cơ quan thụ cảm. Các thụ quan nhận ra các phân tử cụ thể (ví dụ: butyrate) và gửi tín hiệu đến não và các cơ quan khác để thích nghi đúng cách. Nồng độ butyrate tăng chẳng hạn trong khoang ruột sẽ dẫn đến giảm phản ứng viêm bằng cách chống lại các phản ứng viêm điển hình, chẳng hạn như giãn mạch, suy nhược cơ và mất cảm giác ngon miệng.
Sự bảo vệ thêm cho ruột
Các chất phụ gia cộng thêm để tăng cường sức khỏe, ruột làm nền tảng để hỗ trợ bảo vệ vật chủ, quản trị hàng rào ruột, tính toàn vẹn và phục hồi của ruột hoặc kiểm soát trực tiếp hệ sinh thái vi khuẩn. Sản phẩm N-Force là một hỗn hợp hiệp lực, có thể tác động cùng với các bước khác nhau trong vòng luẩn quẩn của bệnh viêm ruột do vi khuẩn. Nó có đặc tính kháng khuẩn, sinh lý và miễn dịch, cung cấp sự bảo vệ trong toàn bộ đường ruột làm cho hệ vi sinh vật cân bằng và khỏe mạnh, rất cần thiết cho hiệu suất kỹ thuật tối ưu. Hình 2 tóm tắt các kết quả của một thử nghiệm gà thịt thực hiện trên gà con trống (Cobb) có bổ sung các sản phẩm N-Force hoặc Flavimpex. Việc bổ sung N-Force vào khẩu phần tiêu chuẩn thương mại giúp cải thiện tăng thể trọng và hệ số chuyển hóa thức ăn so với khẩu phần đối chứng và mang lại hiệu quả kỹ thuật tương tự như chất kích thích sinh trưởng kháng sinh (flavomycine). Chiều dài lông ruột đã được thống kê tăng vào ngày 23. Sức khỏe ruột được cải thiện được biết dẫn đến tiêu hóa và hấp thụ chất dinh dưỡng tốt hơn, giải thích cho sự tăng trưởng và chuyển hóa thức ăn được tăng cường.
PGS Bùi Xuân Mến, Trung tâm RD Vemedim, lược dịch tóm tắt.
Tài liệu tham khảo
Koppenol A (2018) Importance of gut health in poultry.
