Bệnh dịch tả lợn cổ điển là một bệnh virus rất dễ lây lan ở heo, có thể dẫn tới sốt cao, chảy máu dưới da và nội tạng, tỷ lệ chết rất cao nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời. Trong bài viết này, Vemedim sẽ cung cấp về cơ chế lây nhiễm, dấu hiệu lâm sàng và các giải pháp phòng ngừa bệnh dịch hiệu quả nhằm giúp bà con chăn nuôi chủ động bảo vệ đàn heo, cùng tham khảo nhé!
Nguyên nhân gây bệnh và cơ chế lây truyền dịch tả lợn cổ điển
Bệnh dịch tả lợn cổ điển (Classical Swine Fever - CSF) là một trong những bệnh truyền nhiễm quan trọng nhất trên lợn, gây thiệt hại nặng nề cho ngành chăn nuôi. Bệnh đặc trưng bởi khả năng lây lan nhanh, sốt cao, tỷ lệ lợn ốm và chết trong vùng dịch cao, tổn thương xuất huyết điển hình và lợn cảm nhiễm ở mọi lứa tuổi. Ở Việt Nam, dịch tả lợn đã gây thiệt hại kinh tế nghiêm trọng trong nhiều năm qua.
Virus gây bệnh
Bệnh dịch tả lợn cổ điển do virus thuộc họ Flaviviridae, chi Pestivirus, là loại virus ARN. Virus CSF có khả năng đề kháng cao:
- Tồn tại nhiều năm trong thịt ướp đông.
- 6 tháng trong thịt muối hoặc xông khói.
- Hàng tháng trong phân, chất thải và nền chuồng.
Đường lây truyền
Virus lây lan chủ yếu qua truyền trực tiếp từ lợn ốm sang lợn khỏe qua đường tiêu hóa hoặc hô hấp trên. Quá trình lây nhiễm dịch tả lợn cổ điển diễn ra như sau:
- Virus xâm nhập qua miệng, mũi hoặc tiếp xúc với dịch tiết bệnh.
- Virus vào thực bào và di chuyển đến các hạch lympho như amidan, hạch họng, tăng sinh mạnh.
- Sau 24 giờ, virus thâm nhập máu, xâm nhiễm tế bào nội mạc mạch máu.
- Ngày thứ 3-4, virus lan tới các cơ quan nhu mô, tăng sinh và gây nhiễm huyết lần hai vào ngày thứ 5-6.
Ngoài ra, virus CSF còn có thể lây qua:
- Màng nhau thai, gây sẩy thai, đẻ non hoặc lợn con sinh ra đã nhiễm virus.
- Nước tiểu, nước mắt, dịch mũi, rơm rạ, nước rửa thịt, lòng lợn ốm chết.
- Vật trung gian như chuột, bọ, chim, chó, mèo, người, xe cộ, dụng cụ chăn nuôi.
Virus không bị diệt hoàn toàn nếu không có biện pháp vệ sinh chuồng trại, khiến bệnh dễ bùng phát trong điều kiện chăn nuôi tập trung.
>> Xem thêm:
Triệu chứng lâm sàng của cá thể mắc dịch tả lợn cổ điển
Bệnh có thời gian ủ bệnh từ 4-8 ngày, được thể biểu hiện theo 3 thể chính: quá cấp, cấp tính và mãn tính. Cụ thể:
Thể quá cấp
- Thường gặp ở lợn con, thời gian chết nhanh từ 3-7 ngày.
- Nhiều trường hợp lợn chết mà không có triệu chứng rõ ràng.
- Sốt cao 41-43°C, da bẹn và dưới bụng đỏ tươi, chuyển tím nhanh.
- Lợn có thể hộc máu và chết chỉ trong 1-2 ngày.
Thể cấp tính
- Lợn bệnh uể oải, nằm chồng nhau, biếng ăn, sốt cao 41-42°C.
- Triệu chứng ban đầu: viêm kết mạc, mắt đỏ, chảy dử màu xám hoặc nâu đen.
- Xuất huyết dưới da nhỏ như đầu đinh ghim, tụ thành đám, điển hình ở tai, mõm, bụng.
- Phân ban đầu táo, sau lỏng và có mùi hôi tanh.
- Một số lợn nôn mửa, thở hồng hộc, khó thở, mất cân bằng, co giật, hoặc bại liệt hai chân sau (thể thần kinh).
- Nái mang thai có thể sẩy thai, chết lưu hoặc sinh con yếu, chết yểu.
Thể mạn tính
- Thường gặp ở lợn 2-3 tháng tuổi, kéo dài 30-90 ngày.
- Lợn ỉa táo rồi chuyển ỉa chảy, bỏ ăn hoặc ăn uống bất thường, đi lại loạng choạng, ẩn nấp trong chuồng.
- Xuất huyết trên da chuyển từ đỏ sang tím, hoại tử da, tróc từng mảng.
- Khi kết hợp với các bệnh khác như phó thương hàn, tụ huyết trùng, bệnh càng nghiêm trọng.
Cách chẩn đoán dịch tả lợn cổ điển
Chẩn đoán bệnh dịch này chủ yếu dựa vào triệu chứng, bệnh tích và dịch tễ học, cụ thể:
- Triệu chứng: sốt cao, ỉa táo rồi chảy, bỏ ăn, mắt đỏ, chảy dử.
- Bệnh tích: xuất huyết da, hạch sưng to, thận, lách nhồi huyết, loét ruột.
- Kháng sinh không có tác dụng.
- Bệnh lây lan rộng, mọi lứa tuổi đều có nguy cơ.
Cách điều trị, kiểm soát dịch tả lợn cổ điển
Hiện nay chưa có thuốc điều trị đặc hiệu cho CSF, huyết thanh có thể hỗ trợ nhưng chi phí cao và không phù hợp kinh tế. Phương pháp hiệu quả nhất là phòng bệnh dịch là dùng vaccine và an toàn sinh học.
Tiêm vaccine
- Lợn con: mũi đầu 3 tuần tuổi, nhắc lại khi 65 ngày (vùng thường xuyên có dịch). Nếu lợn con mang kháng thể thụ động từ mẹ, tiêm lúc 5 tuần tuổi (vùng không có dịch).
- Nái hậu bị: tiêm 1-2 tháng trước phối giống.
- Nái rạ: tiêm sau khi tách con hoặc trước phối giống.
- Đực giống: tiêm 2 lần/năm.
Vệ sinh và an toàn sinh học
- Lợn bệnh phải cách ly xa đàn khỏe, xử lý phân, tạng lợn bệnh bằng chôn sâu + vôi bột, tiêu hủy lợn chết.
- Phương pháp thụ tinh nhân tạo để hạn chế lây lan dịch.
- Kiểm soát vận chuyển, sát sinh, xử lý ổ dịch kịp thời.
- Thực hiện vệ sinh chuồng trại, dụng cụ chăn nuôi, khử trùng định kỳ bằng Vemedim Altacid.
Để kiểm soát bệnh dịch tả lợn cổ điển hiệu quả, người chăn nuôi cần thực hiện nghiêm đồng thời các biện pháp như quản lý nghiêm ngặt heo giống, vệ sinh - khử trùng chuồng trại,... Khi chủ động triển khai đầy đủ các bước được Vemedim hướng dẫn ở trên sẽ giúp bà con giảm thiểu thiệt hại, bảo vệ đàn heo và nâng cao hiệu quả kinh tế chăn nuôi.
