Bệnh Marek ở gà là một bệnh virus rất dễ lây lan, thường biểu hiện với các triệu chứng như liệt chân hoặc cánh, khối u nội tạng và suy giảm miễn dịch ở đàn gà. Trong bài viết này, Vemedim sẽ giải thích cơ chế bệnh, dấu hiệu nhận biết và các chiến lược phòng ngừa - kiểm soát thiết thực để giúp người chăn nuôi chủ động hơn trong quản lý đàn gà, hãy cùng tham khảo nhé!
Nguyên nhân gây bệnh Marek ở gà
Bệnh Marek là một trong những bệnh nguy hiểm của gà, được phát hiện ở Việt Nam từ năm 1978 với các tên gọi như teo chân gà, ung thư gà hay hội chứng khối u. Nguyên nhân là do virus Herpes type B gây ra, với khả năng lây lan nhanh qua đường hô hấp và tiêu hóa.
Virus này có thể tồn tại trong vẩy, lông gà bị nhiễm bệnh tới hơn một năm, khiến gà con trở nên đặc biệt dễ nhiễm. Thời kỳ ủ bệnh kéo dài tối thiểu 28 ngày, thường khoảng 2 tháng, và tỷ lệ chết có thể lên tới 60-70% trong đàn. Hiện nay chưa có thuốc đặc trị, vì vậy việc nhận biết sớm và phòng ngừa là yếu tố sống còn.
Virus herpes gây bệnh Marek có khả năng truyền nhiễm cao, ảnh hưởng đến mọi loại gà. Các nhà khoa học đã phân lập ba type virus gây bệnh là:
- Serotype 1: Là các chủng gây khối u, độc lực cao, có thể biến đổi. Đây là loại virus chính gây bệnh nặng.
- Serotype 2: Các chủng tự nhiên nhưng không gây khối u, thường được dùng trong nghiên cứu và làm vaccine.
- Serotype 3: Các chủng có độc lực thấp, không gây bệnh, chủ yếu trên gà tây, dùng trong vaccine phòng bệnh.
Tỷ lệ mắc bệnh dao động từ 10 - 60%, tỷ lệ chết có thể lên đến 100%. Gà thường mắc bệnh sau 6 tuần tuổi, phổ biến ở 8 - 24 tuần. Một số trường hợp hiếm gặp cũng ghi nhận bệnh xảy ra ở thủy cầm và các loài chim khác. Bệnh Marek ở gà đặc trưng bởi sự tăng sinh quá mức tế bào lympho, hình thành các khối u tại thần kinh ngoại biên, các cơ quan nội tạng, da và cơ, dẫn đến rối loạn vận động và bại liệt.
Virus Marek lây lan rất nhanh trong đàn vì tồn tại trong nang lông gà. Chỉ sau 14 ngày nhiễm, gà con đã có thể truyền bệnh cho nhau. Virus có thể sống nhiều tháng trong môi trường ở 20-25°C và tới cả năm ở 4°C. Virus lây trực tiếp qua đường hô hấp hoặc gián tiếp qua thức ăn, nước uống, dụng cụ chăn nuôi, cơ sở ấp trứng có chứa mầm bệnh. Tuy nhiên, virus không lây qua phôi gà.
>> Xem thêm:
- Bệnh CRD: Nguyên nhân, cách phòng bệnh hiệu quả
- Nguyên nhân, cách phòng và trị bệnh Newcastle hiệu quả
Triệu chứng của bệnh Marek ở gà
Bệnh Marek tiến triển theo hai thể: cấp tính và mãn tính (cổ điển) với các triệu chứng như sau:
Thể cấp tính
Thường xảy ra ở gà 4-8 tuần tuổi, đôi khi sớm hơn. Triệu chứng không điển hình, chủ yếu là chết đột ngột với tỷ lệ 20-30%. Trước khi chết, gà có thể có biểu hiện ủ rũ, gầy yếu, bỏ ăn, đi lại khó khăn, bại liệt, sã cánh một bên do viêm dây thần kinh vận động và phân lỏng.
Thể mãn tính (cổ điển)
Xuất hiện ở gà 4-8 tháng tuổi và gồm hai thể:
- Thể thần kinh: Gà đi lại khó khăn, ban đầu liệt nhẹ rồi bại liệt hoàn toàn. Đuôi rủ xuống hoặc lệch một bên, cánh sã xuống một hoặc cả hai bên.
- Thể viêm mắt: Khởi đầu bằng viêm mắt nhẹ, gà nhạy cảm với ánh sáng, chảy nước mắt trong. Bệnh tiến triển, màng tiếp hợp viêm, mống mắt viêm, mủ trắng đóng đầy khóe mắt. Gà nhìn kém, khó mổ trúng thức ăn, cuối cùng có thể mù hoàn toàn.
Phòng và trị bệnh Marek ở gà
Hiện nay, Marek chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, vì vậy phòng bệnh là biện pháp chính:
Khi chưa có dịch xảy ra
- Tiêm vaccine phòng bệnh Marek ở gà cho gà con 1 ngày tuổi.
- Thực hiện nghiêm ngặt vệ sinh phòng bệnh thú y, thu dọn lông gà hàng ngày, đốt lông vì virus tồn tại lâu trong chân lông.
- Trong chăn nuôi công nghiệp, tách khu riêng cho gà mái đẻ và gà con, thực hiện nguyên tắc “cùng nhập, cùng xuất”.
- Sau khi xuất chuồng, tẩy uế chuồng trại, dụng cụ bằng thuốc khử trùng Vemedim BKC (GSGC) và để trống chuồng ít nhất 1 tháng.
- Với đàn từng nhiễm bệnh, để trống chuồng tối thiểu 3 tháng và vệ sinh thường xuyên.
- Áp dụng chăn nuôi an toàn sinh học, tránh nuôi lẫn gà lớn và gà con.
Khi có bệnh xảy ra
- Cần giám sát và phát hiện bệnh sớm.
- Cách ly đàn mắc bệnh, không vận chuyển gà bệnh ra ngoài.
- Tiêu hủy toàn bộ đàn bệnh bằng cách đốt và chôn, xử lý chất tồn dư như phân, rác.
- Vệ sinh, khử trùng chuồng trại định kỳ 1-2 lần/tuần bằng các loại thuốc sát trùng như Vemedim Disina.
- Cấm nhập gà giống mới trong thời gian xử lý đàn bệnh.
- Để trống chuồng ít nhất 3 tháng trước khi nuôi tiếp.
Phòng và kiểm soát bệnh Marek ở gà hiệu quả đòi hỏi áp dụng đồng bộ các biện pháp. Khi người chăn nuôi thực hiện đầy đủ các hướng dẫn này, kết hợp với kiến thức và khuyến cáo từ Vemedim, đàn gà sẽ được bảo vệ tốt hơn, giảm thiệt hại kinh tế khi có gà mắc bệnh và duy trì hiệu quả chăn nuôi.
