Bệnh lao heo là một trong những mối nguy hiểm tiềm ẩn trong chăn nuôi nhưng không biểu hiện rõ triệu chứng, dẫn tới sản phẩm bị loại khi kiểm dịch. Hãy cùng Vemedim tìm hiểu thông tin tổng quan về cơ chế bệnh lý, dấu hiệu nhận biết, giải pháp phòng ngừa hiệu quả để bà con chủ động hơn trong quản lý chăn nuôi.
Tổng quan về bệnh lao heo
Bệnh Lao ở heo là bệnh nhiễm khuẩn mãn tính do các vi khuẩn thuộc nhóm Mycobacterium gây ra, trong đó phổ biến nhất là phức hợp Mycobacterium avium (M. avium complex). Ngày nay, bệnh lao heo hiếm xuất hiện, song gây nhiều thiệt hại kinh tế cho người chăn nuôi.
>> Xem thêm:
- Bệnh suyễn heo - Cách điều trị và phòng ngừa hiệu quả
- Bệnh cúm heo - Dấu hiệu nhận biết, cách xử lý hiệu quả
Nguyên nhân gây bệnh lao heo
Bệnh lao ở heo do các chủng vi khuẩn Mycobacterium spp. gây ra, có khả năng tồn tại lâu dài trong môi trường và kháng lại nhiều điều kiện bất lợi. Vi khuẩn phát triển chậm, tồn tại trong đất, nước, phân và chất độn chuồng bị nhiễm mầm bệnh.
Tác nhân gây bệnh
- Mycobacterium avium complex (MAC): thường gặp nhất ở heo, có nguồn gốc từ chim hoặc môi trường ô nhiễm.
- Mycobacterium bovis và Mycobacterium tuberculosis (chủng của bò và người) hiếm gặp ở heo nhưng có thể lây khi tiếp xúc với gia súc hoặc người mắc bệnh.
Nguồn lây và yếu tố thuận lợi
- Thức ăn, nước uống hoặc chất độn chuồng bị nhiễm phân chim hoang, đặc biệt là chim mang mầm bệnh lao gia cầm.
- Cánh đồng từng bón phân gà hoặc có gia súc, lửng, chim hoang nhiễm bệnh lui tới.
- Nguồn nước tự nhiên hoặc ao hồ nhiễm M. avium là nơi vi khuẩn có thể tồn tại lâu dài.
Triệu chứng lâm sàng của bệnh lao heo
Sau khi xâm nhập vào cơ thể qua đường tiêu hóa (thức ăn, nước uống), vi khuẩn Mycobacterium sẽ định cư tại các hạch bạch huyết vùng cổ, họng hoặc mạc treo ruột. Tại đây, chúng kích thích phản ứng viêm mạn tính, tạo nên các nốt lao đặc trưng (tổn thương dạng u hạt).
Các nốt này phát triển chậm, không gây đau, không ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể của heo. Bệnh thường không lan rộng, trừ những trường hợp heo bị suy giảm miễn dịch hoặc dinh dưỡng kém, khi đó vi khuẩn có thể phát tán đến các cơ quan khác. Bệnh chỉ được phát hiện khi mổ khám hoặc kiểm tra sau giết mổ, thấy có các nốt nhỏ, màu trắng ngà hoặc vàng nhạt trong hạch bạch huyết vùng cổ, mạc treo ruột.
Do bệnh tiến triển âm thầm, chẩn đoán trên heo sống rất khó thực hiện.
- Ở một số nơi, có thể dùng thử nghiệm lao tố trong da (tuberculin test) để kiểm tra phản ứng miễn dịch, tuy nhiên ít khi được áp dụng trong chăn nuôi heo.
- Thông thường, bệnh chỉ được phát hiện qua kết quả kiểm tra lò mổ, khi có tỷ lệ tịch thu thịt tăng hoặc có ghi nhận tổn thương dạng lao.
- Xét nghiệm phòng thí nghiệm (nhuộm Ziehl-Neelsen, nuôi cấy hoặc PCR) có thể được dùng để xác định loại Mycobacterium gây bệnh.
Kiểm soát và phòng ngừa bệnh lao heo
Do bệnh lao ở heo không thể điều trị hiệu quả bằng kháng sinh và không có vắc-xin phòng, biện pháp quan trọng nhất là kiểm soát nguồn lây nhiễm và môi trường sống. Dưới đây là các biện pháp bà con nên áp dụng:
Quản lý vệ sinh chuồng trại
- Giữ chuồng trại sạch sẽ, khô ráo, thoáng khí.
- Định kỳ khử trùng khu vực nuôi bằng dung dịch Vemedim Altacid để tiêu diệt vi khuẩn trong môi trường.
- Loại bỏ lớp độn chuồng, đất và phân bẩn nghi nhiễm mầm bệnh.
Kiểm soát nguồn lây
- Ngăn chim hoang, chim nhà, chuột hoặc các loài động vật khác tiếp cận thức ăn và nước uống của heo.
- Không sử dụng phân gà hoặc phân gia cầm làm phân bón trên đồng cỏ nuôi heo trong vòng ít nhất một năm.
- Xử lý nguồn nước bằng Vemedim Disina phù hợp để ngăn nhiễm M. avium.
Giám sát và kiểm tra định kỳ
- Theo dõi các báo cáo từ lò mổ về tỷ lệ thịt bị tịch thu, nhằm phát hiện sớm dấu hiệu bệnh trong trại.
- Thực hiện kiểm tra vệ sinh an toàn sinh học định kỳ, đặc biệt ở khu vực chứa thức ăn và nước uống.
- Khi phát hiện trường hợp dương tính, cần tiêm Vemedim Kanamycin 20% - Thuốc đặc trị lao phổi cho heo. Tiêm bắp hoặc dưới da (1 ml/20 kg thể trọng), ngày 1 lần, trong 3-5 ngày.
- Nếu trường hợp không khả quan, cần loại bỏ vật nuôi nhiễm bệnh và tiến hành vệ sinh, tiêu độc toàn trại.
Bệnh không lây giữa các cá thể heo, song gây tổn thất kinh tế do thịt bị tịch thu tại lò mổ. Vì vậy, người chăn nuôi cần chú trọng đến vệ sinh môi trường, quản lý nguồn nước, ngăn ngừa động vật hoang dã tiếp cận và tuân thủ quy trình an toàn sinh học trong chăn nuôi.
Việc kiểm soát tốt bệnh lao heo đòi hỏi sự kết hợp giữa giám sát chặt chẽ nguồn gốc giống - môi trường chuồng trại - xử lý chất thải và kiểm dịch khi xuất chuồng. Khi người chăn nuôi thực hiện nghiêm khâu quản lý, hợp tác với chuyên viên thú y và ứng dụng biện pháp điều trị - hỗ trợ phù hợp, có thể hạn chế tối đa tổn thất và bảo đảm đàn heo phát triển khỏe mạnh. Nếu cần hỗ trợ thêm trong quá trình chăm sóc đàn heo, hãy liên hệ với Vemedim chúng tôi để được tư vấn, hỗ trợ thêm nhé!
