Trong nuôi trồng thủy sản, hiện tượng cá bị xù vảy (vảy cá dựng ngược như hình quả thông, bụng căng phồng) không hề hiếm gặp. Tình trạng này thường xuất hiện khi môi trường nuôi bị suy thoái, cá bị stress hoặc nhiễm vi khuẩn, dẫn đến tốc độ tăng trưởng chậm, tỷ lệ sống giảm mạnh và thiệt hại lớn về kinh tế. Nhằm giúp bà con nuôi cá sớm nhận biết, chủ động phòng ngừa và xử lý hiệu quả, Vemedim xin cung cấp thông tin chi tiết về nguyên nhân, dấu hiệu và biện pháp khoa học xử lý bệnh qua nội dung dưới đây.
Nguyên nhân khiến cá bị xù vảy
Tình trạng cá bị xù vảy là một căn bệnh nguy hiểm, thường xuất hiện ở cá nuôi trong ao, bể xi măng hoặc lồng bè. Khi mắc bệnh, bụng cá phình to, vảy dựng ngược, có thể chết hàng loạt nếu không được phát hiện, xử lý kịp thời.
Đây không chỉ là dấu hiệu cảnh báo môi trường nuôi đang suy thoái mà còn cho thấy cá đã bị tổn thương nội tạng nặng. Căn bệnh này không do một yếu tố đơn lẻ mà là kết quả của nhiều tác nhân kết hợp – từ môi trường, dinh dưỡng đến mầm bệnh.
Nhiễm khuẩn đường ruột và nội tạng
Các loại vi khuẩn như Aeromonas hydrophila, Pseudomonas sp. thường là nguyên nhân chính. Chúng tấn công gan, thận và ruột, gây tổn thương mạch máu và khiến dịch tích tụ trong khoang bụng. Khi áp lực trong cơ thể tăng, vảy cá bị đẩy dựng ngược ra ngoài – tạo thành hình dáng đặc trưng của bệnh.
>> Xem thêm:
- Bệnh thối mang ở cá – Nguyên nhân, cách điều trị hiệu quả
- Bệnh trùng mỏ neo ở cá – Triệu chứng, cách điều trị hiệu quả
Ký sinh trùng và nấm gây tổn thương nội tạng
Một số ký sinh trùng đường máu hoặc nấm nước (như Saprolegnia sp.) phá hủy mô và ảnh hưởng đến khả năng điều hòa muối – nước của cá. Hậu quả là cá bị phù nề, trướng bụng và xù vảy toàn thân.
Môi trường nuôi ô nhiễm
Nước ao tích tụ nhiều chất hữu cơ, khí độc NH₃, H₂S, pH dao động mạnh khiến sức khỏe cá suy giảm. Khi hệ miễn dịch yếu, cá dễ nhiễm vi khuẩn, đặc biệt vào những ngày mưa nắng thất thường.
Thiếu dinh dưỡng hoặc thức ăn kém chất lượng
Thức ăn ôi thiu, nhiễm nấm mốc, thiếu vitamin A, D, C và khoáng chất thiết yếu làm suy giảm sức đề kháng, gan và thận hoạt động kém, tạo điều kiện cho bệnh cá bị xù vảy phát triển.
Dấu hiệu nhận biết cá bị xù vảy
Việc phát hiện sớm giúp bà con can thiệp kịp thời, giảm thiểu thiệt hại. Một số biểu hiện thường gặp:
- Bụng cá phình to, mềm, chứa nhiều dịch.
- Vảy dựng ngược toàn thân, nhìn từ trên xuống giống quả thông.
- Mắt lồi, mang nhợt nhạt, đôi khi chuyển sang màu xám.
- Cá bơi lờ đờ, mất thăng bằng, nổi gần mặt nước.
- Ăn kém hoặc bỏ ăn hoàn toàn.
- Một số con có hiện tượng xuất huyết nhẹ quanh gốc vảy và hậu môn.
Cách phòng và trị bệnh cá bị xù vảy
Cá bị xù vảy được xem là một trong những bệnh khó điều trị nhất trên cá nuôi. Khi nội tạng, đặc biệt là gan và thận đã bị tổn thương, khả năng phục hồi gần như không còn. Nếu xử lý chậm, tỷ lệ chết có thể lên tới 70–90%, đặc biệt ở cá rô phi, cá trắm, cá chép hoặc cá tra.
Vì vậy, thay vì trông chờ vào thuốc chữa, phòng bệnh chủ động chính là giải pháp bền vững giúp bảo vệ đàn cá và giảm thiệt hại.
Quản lý môi trường nước ổn định
- Thường xuyên thay nước, hút bùn đáy và loại bỏ thức ăn thừa.
- Duy trì pH từ 7–8, nhiệt độ ổn định 26–30°C.
- Định kỳ xử lý ao bằng chế phẩm sinh học hoặc dung dịch sát khuẩn như Vemedim Anti Parasite hoặc Vemedim Bitech Yucca, Vemedim Bkc 80%, Vemedim Disina để giảm khí độc và mầm bệnh.
- Bổ sung men vi sinh như Vemedim Vime Bitech Yucca, Vemedim Vime Subtyl, Vemedim Vime Bitech giúp cân bằng hệ vi sinh ao, ổn định chất lượng nước lâu dài.
Dinh dưỡng đầy đủ – tăng sức đề kháng cho cá
- Cho ăn thức ăn chất lượng cao, bảo quản nơi khô ráo, tránh ẩm mốc.
- Định kỳ trộn vitamin C, men tiêu hóa và khoáng tổng hợp như Vemedim ADE B.complex, Vemedim ANTI – SHOCK, Vemedim GLUSOME 115 vào khẩu phần ăn hàng ngày.
- Bổ sung các sản phẩm tăng đề kháng sinh học giúp cá khỏe mạnh, giảm stress và chống lại tác nhân gây bệnh.
Phòng bệnh bằng kháng sinh an toàn
- Dùng kháng sinh phổ rộng hoặc thảo dược kháng khuẩn pha trộn theo hướng dẫn thú y, đặc biệt trong giai đoạn giao mùa.
- Khi nghi ngờ nhiễm khuẩn, có thể trộn Doxycycline hoặc Oxytetracycline theo liều khuyến cáo, kết hợp bổ sung vitamin phục hồi chức năng gan thận.
Xử lý khi phát hiện bệnh
- Cách ly ngay đàn cá bệnh.
- Ngưng cho ăn 1–2 ngày, đồng thời tạt Iodine 90 (5–10 ml/m³ nước) để tiêu diệt vi khuẩn trong ao.
- Sau 6–8 giờ, thay 30–50% lượng nước, kết hợp bón vôi CaCO₃ (10 g/m³) giúp ổn định môi trường.
- Trộn kháng sinh và men tiêu hóa vào thức ăn cho cá khỏe, liên tục 5–7 ngày.
- Theo dõi sát sức khỏe đàn cá, tránh sốc nước hoặc thay nước đột ngột.
Cá bị xù vảy không chỉ là vấn đề về thẩm mỹ mà còn là dấu hiệu rõ ràng cho thấy môi trường, thức ăn hoặc sức khỏe đàn cá đang gặp vấn đề nghiêm trọng. Việc thực hiện đồng bộ các biện pháp quản lý nước sạch – chọn giống khỏe – tăng cường sức đề kháng sẽ là “lá chắn” quan trọng để ngăn chặn tình trạng này tái phát. Với giải pháp khoa học và sự đồng hành của Vemedim, bà con có thể vững tin hơn trong công tác quản lý đàn cá, hướng tới vụ nuôi an toàn, hiệu quả và bền vững. Hãy liên hệ ngay với Vemedim nếu cần hỗ trợ chi tiết!
