Giới thiệu
Mark Beghian, chủ sở hữu của Unitec SRL, nhấn mạnh cách thực hiện an toàn sinh học có thể đóng vai trò về việc giảm kháng sinh trong khi vẫn duy trì hiệu quả sản xuất theo cách tiếp cận toàn diện, hỗ trợ sức khỏe đường ruột cùng với 12 thông điệp thực tế chủ yếu.
Bài tóm tắt lược dịch trong tạp chí biomin.net (2018) với tiêu đề “12 biosecurity tips to achieve peak efficiency and use antibiotics responsibly” viết về an toàn sinh học trong sản xuất vật nuôi rất quan trọng. Điều này sẽ góp phần làm giảm sử dụng hoặc loại bỏ kháng sinh khỏi khẩu phần, đòi hỏi phương pháp tiếp cận toàn diện và mọi người phải có trách nhiệm thực hiện về an toàn sinh học. Nội dung tóm tắt bài viết được trình bày ở các phần dưới đây.
Kháng kháng sinh trong nghị trình
Mối quan tâm rộng rãi về tình trạng kháng kháng sinh là tương đối mới. Bài báo đầu tiên cho thấy việc chuyển kháng kháng sinh giữa người và động vật được viết vào tháng 11 năm 2016. Liên Hợp Quốc đã tuyên bố kháng kháng sinh là ưu tiên toàn cầu.
Liên Hợp Quốc dự đoán rằng, trừ khi chúng ta hành động ngay bây giờ, tình trạng kháng kháng sinh có thể cho là tới 10 triệu nạn nhân mỗi năm vào năm 2050. Vì vậy, chúng ta phải hành động ngay bây giờ.
Nhưng làm thế nào để chúng ta hành động và thực hiện một mô hình kinh doanh hoặc ngành công nghiệp mới trong đó ưu tiên là sử dụng kháng sinh thận trọng? Chìa khóa để sản xuất không có kháng sinh là sức khỏe đường ruột tốt và hệ miễn dịch hiệu quả.
An toàn sinh học là giải pháp hợp lý
An toàn sinh học được công nhận là một giải pháp khả thi và hợp lý để giảm sử dụng kháng sinh. Tuy nhiên, có thể không thể thay thế kháng sinh chỉ bằng một chiến lược. Thay vào đó, một cách tiếp cận toàn diện nên được xem xét.
An toàn sinh học có thể giúp trực tiếp bằng cách giảm các thách thức về bệnh môi trường và một số phần của an toàn sinh học, ví dụ như vệ sinh nước, rất cần thiết cho sản xuất vật nuôi. Nhưng an toàn sinh học cũng có tác động gián tiếp đến việc kiểm soát tình trạng kháng kháng sinh bằng cách xây dựng nhận thức trong toàn ngành. An toàn sinh học, khi được coi là một hệ thống quản lý chứ không phải là một công cụ kiểm soát dịch bệnh, thúc đẩy việc giáo dục của người tiêu dùng, mang lại lợi ích lớn trong toàn bộ chuỗi thực phẩm.
Để nhận ra những lợi ích này, chúng ta phải mở rộng quan điểm truyền thống về an toàn sinh học. Tầm nhìn mới thúc đẩy an toàn sinh học thành ưu tiên toàn cầu mà mọi người đều cam kết. An toàn sinh học là trách nhiệm của chúng ta mà không phải ai khác. Tất cả chúng ta đều có các công cụ. Thúc đẩy mọi người cư xử theo các quy tắc nhất định là chìa khóa để đảm bảo thành công.
Biến đổi khí hậu có ý nghĩa gì đối với vật nuôi ở trại
Các chuyên gia dự đoán rằng, nếu không có gì được thực hiện, nhiệt độ trung bình của hành tinh sẽ tăng khoảng ba độ trong thế kỷ này. Tải lượng vi khuẩn và những thách thức về nước cao hơn là hai ví dụ về sự thay đổi khí hậu sẽ tác động đến vật nuôi trại.
- Tải lượng vi khuẩn cao hơn
Biến đổi khí hậu sẽ có tác động tàn phá đến thách thức bệnh tật. Chúng ta sẽ có những dạng bệnh mới. Nguy cơ nhiễm Salmonella tăng 10-15% cho mỗi lần tăng nhiệt độ một độ. Điều đó có thể có nghĩa là, vào cuối thế kỷ này, chúng ta sẽ có vấn đề khó giải quyết về Salmonella lớn hơn 50%.
- Những thách thức về nước
Nước là phần thiết yếu không thể thiếu trong chế độ ăn uống của bất kỳ vật nuôi nào. Động vật uống ít nhất ba lần số lượng chúng ăn. Khi nhiệt độ tăng, nhu cầu nước cũng sẽ tăng. Ngoài ra, do nhiệt độ ngày càng tăng, sẽ có nhiều xói mòn đất, khiến ngày càng nhiều chất ô nhiễm khác nhau xâm nhập vào tầng chứa nước, cũng như ký sinh trùng mới và các bệnh mới.
An toàn sinh học về lãnh thổ
Thung lũng Po ở miền Bắc Italia minh họa tầm quan trọng của an toàn sinh học. Trong một dặm vuông, có chín trang trại riêng lẻ với các động vật khác nhau ở các độ tuổi khác nhau, sử dụng các phương án sản xuất khác nhau, chuyển động khác nhau của con người và chuyển động khác nhau của phương tiện. Đó là lý do tại sao chúng ta nên suy nghĩ nhiều hơn về an toàn sinh học lãnh thổ và phân vùng vi mô thay vì ngăn cách, đó là những gì đang xảy ra hiện nay, đặc biệt là kiểm soát các trường hợp khẩn cấp lớn như cúm gia cầm hoặc bệnh lở mồm long móng.
Lombardy được coi là khu vực sản xuất thịt lợn hàng đầu ở Italia và chiếm gần 50% sản lượng thịt heo của nước này. Mật độ của heo trong khu vực này được hiển thị trong một bức ảnh, có thể thấy sự gần nhau của các trang trại. Trong một số trường hợp, chúng cách nhau chưa đến 300 mét. Thỏa hiệp an toàn sinh học được thực hiện để giữ mối quan hệ láng giềng tốt. Đây là những tình huống cần được giải quyết khi xem xét an toàn sinh học lãnh thổ vì bệnh nằm trong chương trình nghị sự mỗi ngày. Các quan chức đang nói rằng bệnh tật có thể xóa sạch đến 20% tổng giá trị sản xuất, là rất nhiều tiền. Chỉ ở một đất nước như Italia, điều đó có nghĩa là mất khoảng 500 triệu lira, nếu chia cho số lượng heo được nuôi hoặc số lượng bò có mặt trong các trang trại, có thể leo thang thành kịch bản khó khăn thực sự.
Sử dụng kháng sinh yêu cầu về giáo dục và thay đổi tư duy
Italia không thể có đủ khả năng để được coi là một trong những quốc gia hàng đầu về sử dụng kháng sinh và phải tìm ra mô hình mới. Bộ Y tế nước này đã quyết định rằng việc sử dụng kháng sinh trong các trang trại nên được kiềm chế ít nhất 30% vào năm 2020. Nhưng quan trọng là vấn đề giáo dục.
Chúng ta có thể tìm thấy câu trả lời bằng cách giáo dục mọi người và giới thiệu cho họ các mô hình kinh doanh mới. Hiện tại không có kháng sinh mới trong kênh cung cấp, và ngay cả khi có, một hoạt chất mới sẽ chỉ giải quyết được một phần nhỏ của một vấn đề rất lớn. Câu trả lời nằm ở sự đổi mới. Và kết hợp với điều này là tư duy. Nếu bạn không thay đổi suy nghĩ, sẽ không có gì thay đổi trong bất kỳ khía cạnh nào trong cuộc sống.
Mục tiêu phát triển bền vững
Cần tập trung vào mối quan hệ giữa sức khỏe con người, sức khỏe động vật và sức khỏe môi trường. Người và động vật tương tác trong một khu vực chung là môi trường. Cho dù động vật khỏe mạnh là động vật bền vững hay bền vững là khỏe mạnh, chúng ta biết rằng một trong những con đường này là thực sự. Tuy nhiên, chắc chắn đúng khi nói rằng động vật khỏe mạnh không cần kháng sinh.
Bức tranh rộng hơn không nên bị lãng quên. Rất dễ dàng để liên kết các thủ tục an toàn sinh học với các kết quả chỉ tiêu của vật nuôi, quên rằng năng suất cũng có liên quan đến phúc lợi động vật. Môi trường sẽ được thay đổi đáng kể bởi một thủ tục ‘sạch và khử trùng’, với ít bụi hơn, ít nội độc tố lưu thông hơn và khái niệm về một sức khỏe bắt đầu hoạt động. Trong chuồng trại, bạn có những vật đang được nuôi, nhưng cũng có những người làm việc rất tập trung.
Nhiều cách tiếp cận an toàn sinh học
Một số khuynh hướng tin tưởng phổ biến về an toàn sinh học vẫn còn những điểm mù.
- Một số người có tâm lý rằng an toàn sinh học chỉ cần một vòi và một ít nước để làm sạch toàn bộ trang trại. Những người này không biết về màng sinh học và ý nghĩa của màng sinh học trong việc tạo ra sự đề kháng với kháng sinh.
- Những người khác có tâm lý rằng họ đang làm tất cả những gì có thể để kiểm soát bệnh tật, thậm chí có thể sử dụng nhiều hơn liều lượng kháng sinh được đề nghị, nhưng ít hoặc không thành công. Những người này đã quên mất vai trò của các vật truyền bệnh, các vật trung gian không sống của bệnh, cũng cần phải được kiểm soát.
- Một nhóm người khác sẽ làm theo chỉ dẫn của cán bộ thú y hoặc cố vấn của họ, nhưng không thực sự tin vào giải pháp. Trong trường hợp này, phí tổn kinh tế sẽ được giảm thiểu và những sai lầm sẽ được tạo ra. Ví dụ, sử dụng chất khử trùng giá rẻ có thể không áp dụng được cho mục tiêu ứng dụng.
- Những người phản ứng mạnh mẽ với các trường hợp khẩn cấp lớn như cúm gia cầm hoặc bệnh lở mồm long móng. Nhưng một khi mối đe dọa kết thúc, việc khử trùng được rút lại và không có biện pháp an toàn sinh học nào được thực hiện cả.
Với sự đảm bảo chất lượng, các cán bộ thú y nhận ra rằng để kiểm soát mầm bệnh truyền qua thực phẩm như Salmonella, Campylobacter và Listeria, bạn không thể chỉ dựa vào kháng sinh mà bạn cũng cần kiểm soát môi trường bằng cách làm sạch và khử trùng một cách hợp lý.
An toàn sinh học là khái niệm hỗ trợ trên toàn thế giới. Một số người có thể gọi nó là một cuộc chiến chống lại kháng kháng sinh, nhưng khái niệm cơ bản là như nhau. Tuân thủ nguyên tắc sinh học là khái niệm chính và cách tiếp cận chính được sử dụng trong các trang trại được hướng dẫn bởi các quy tắc chính xác. Điều này đúng cho an toàn thực phẩm, cho phúc lợi động vật (quy định diệt khuẩn đối với các chất khử trùng và chất tẩy rửa) và cho hiệu quả môi trường.
Thay đổi mạnh mẽ trong thị trường vệ sinh
Trong những năm gần đây, thị trường vệ sinh đã thay đổi rất nhiều. Cho đến cuối thế kỷ trước, cách tiếp cận là trang trại cho thực phẩm với trọng tâm là đưa thực phẩm lên kệ siêu thị. Sau đó, với sự ra đời của kiểm soát chất lượng và đảm bảo chất lượng, khái niệm an toàn sinh học theo một cách rất chính thức đã xuất hiện bởi vì đây là vấn đề đáp ứng của khách hàng.
Bạn không thể bán sản phẩm cho siêu thị nếu bạn không thể chứng minh rằng bạn đã có đã có chương trình, ví dụ là HACCP (phân tích nguy cơ và điểm kiểm soát tới hạn). Hiện nay có nhiều điểm tương đồng với ngành công nghệ thông tin. Bây giờ nhiều người tiêu dùng có điện thoại thông minh, chúng ta có thể có tất cả trí thông minh chúng ta cần vào đúng thời điểm. Điều tương tự cũng đúng với an toàn sinh học; chúng ta phải chủ động.
Khi các giá trị vô hình khác nhau phát sinh, kịch bản sẽ phát triển đi vào ‘trang trại thành thực phẩm’. Foodture là một nửa thực phẩm, và một nửa tương lai.
‘Thực phẩm tương lai’ (Foodture)
Càng nhiều lớp được xây dựng xung quanh thực phẩm, bạn càng tạo ra nhiều giá trị cho thị trường, nhà sản xuất và cho toàn bộ ngành sản xuất này. Từ thực phẩm, chúng ta sẽ sản xuất thực phẩm-E hoặc thực phẩm thông minh. Thực phẩm thông minh sẽ được sản xuất một cách bền vững và kinh tế. Thực phẩm điện tử là viết tắt của thực phẩm môi trường, đảm bảo sản xuất chăn nuôi của chúng ta để lại dấu chân màu xanh lá cây. Và cuối cùng, chúng ta phải sẵn sàng cho cuộc cách mạng kỹ thuật số ngay cả trong thị trường truyền thống của chúng ta. Chúng ta sẽ đến một điểm mà chúng ta có thực phẩm thông minh và được kết nối, với các nhà sản xuất và người tiêu dùng chia sẻ dữ liệu trực tiếp để cải thiện chất lượng và mô hình sản xuất.
Đạt được sự xuất sắc về an toàn sinh học
Các yếu tố quan trọng cho an toàn sinh học là tuân thủ và thực hiện: những động lực này không thể thoát được. Phải có sự tập trung mạnh mẽ vào từng bước để đảm bảo rằng bạn đang đặt chương trình an toàn sinh học tốt nhất có thể, và điều này phụ thuộc vào mọi người.
Để chiến lược này hoạt động, bạn cần những người liên quan tham gia đúng cách. Để giúp cùng với điều này, hãy xác định ai đó trong đội ngũ nhân viên thực hiện chiến lược an toàn sinh học và sử dụng họ để thi đua với các thành viên còn lại trong nhóm.
Nhân viên có thực sự sử dụng nhúng chân?
Chủ tịch về an toàn sinh học của Đại học Montreal đã thiết lập một số thử nghiệm để theo dõi việc sử dụng nhúng chân. Có rất nhiều vấn đề cần khắc phục về mặt đo lường sự tuân thủ với các bước chân trên trang web của họ.
Trong nhóm đối chứng này, họ đặt một camera ẩn gần chỗ nhúng chân và theo dõi việc sử dụng. Trong một nhóm khác, các biển chỉ dẫn được đưa lên để thông báo cho mọi người về sự hiện diện của các camera. Trong nhóm thứ ba, mọi người được thông báo rằng họ sẽ được quay bằng cách sử dụng các bước chân và máy ảnh được sử dụng để quay phim không bị ẩn.
Khi mọi người biết rằng họ đang được quay phim, có tỷ lệ tuân thủ cao hơn nhiều so với những người không biết gì về những máy quay này. Tuy nhiên, sau sáu tháng, sự khác biệt giữa ba nhóm là không đáng kể, điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tăng cường các biện pháp an toàn sinh học thường xuyên.
Về an toàn sinh học có đáng để đầu tư?
Câu hỏi lớn là liệu an toàn sinh học có thực sự đáng để đầu tư hay không. Khi các sản phẩm khử trùng được đưa ra thị trường, chúng được xem là rất đắt.
Để chứng minh giá trị của chúng, một số thử nghiệm thực địa đã được tiến hành. Dữ liệu từ các thử nghiệm này đã được chia sẻ, kết luận chính là an toàn sinh học tốt có thể làm giảm nguy cơ mắc bệnh nếu được kết hợp với các thực hành quản lý tốt như 'tất cả cùng vào- tất cả cùng ra' như đã giới thiệu vào năm 1996. Có những khoản tiết kiệm lớn được thực hiện trên chi phí sử dụng thuốc.
Gần đây hơn, 20 năm sau các thử nghiệm ban đầu, các thử nghiệm khoa học đã được điều hành bởi Đại học Ghent, cũng đã đưa ra kết luận tương tự.
12 thông điệp quan trọng
- Biết trang trại
Giống như một tướng có tên SunTzu đã nói ‘Nếu bạn muốn chiến thắng cuộc chiến, hãy làm quen với kẻ thù của bạn nhưng đừng quên để biết quân đội của bạn’, bạn phải biết hoàn toàn trang trại của mình như có thể. Thực hiện kiểm toán thường xuyên, biết tất cả các điểm kiểm soát quan trọng mà bạn phải thiết lập. Lập kế hoạch trước, đo lường và mô phỏng tác động về hành động của bạn. Đầu tư thời gian thu thập thông tin về trang trại của bạn.
- Sử dụng chất tẩy rửa thường xuyên và nhất quán
Chất tẩy rửa cung cấp tiết kiệm chi phí lao động và 80% chi phí của chương trình an toàn sinh học không phải là sản phẩm hoặc thiết bị, mà là lao động. Những người trên mặt đất phải hiểu thật rõ ràng về lý do tại sao công việc của họ rất quan trọng. Sử dụng chất tẩy rửa cũng có thể giúp tiết kiệm tới 50% lượng nước sử dụng và trong một số trường hợp, việc sử dụng chất tẩy rửa hiệu quả có thể cho phép bạn chi trả chi phí cho ít nhất một đơn vị lao động.
- Sử dụng sản phẩm được cấp phép
Đây là cách duy nhất để kết hợp an toàn, bảo mật và hiệu quả.
- Chú ý đến hệ thống nước
Các hệ thống nước sẽ có tầm quan trọng ngày càng tăng trong tương lai và lời khuyên là hãy tuân theo ‘quy tắc KISS’, hãy giữ cho nó đơn giản, ngớ ngẩn. Nguyên tắc an toàn sinh học về cơ bản là giống nhau.
Đầu tiên, bạn làm sạch, và sau đó bạn khử trùng. Có thể đáng để tránh xa clo chung và điều tra các hoạt chất mới như triclosan mà nó có thể hiệu quả gấp năm lần trong giai đoạn bổ sung, nhờ đó màng sinh học phát triển và vi khuẩn có được kháng kháng sinh.
- Vệ sinh không khí trong dòng chảy liên tục
- Khử trùng là tuyến phòng thủ đầu tiên trong trang trại
Cẩn thận khi các phương tiện đi vào trang trại, nhưng cũng có khi chúng đang rời đi để không lây bệnh từ trang trại này sang trang trại khác.
- Sử dụng nhúng chân
Chúng nên được đặt ở vị trí chiến lược xung quanh trang trại. Dung dịch khử trùng nên được thay đổi khi bạn có thể thấy bụi bẩn tích tụ.
- Quản lý độc tố
Không có điểm nào trong việc chi nhiều tiền cho một khẩu phần phức tạp nếu bạn không quản lý vấn đề về độc tố nấm mốc.
- Không mắc lỗi ngớ ngẩn
Ví dụ, không di chuyển heo nái bẩn vào ô đẻ mà bạn đã dành hàng giờ để làm sạch vì chúng sẽ lây nhiễm lại.
- Ghi nhớ phúc lợi động vật
Hormon hạnh phúc (Endorphins) rất quan trọng đối với con người, nhưng cũng đối với động vật. Chúng ta thực hiện tốt hơn hoặc hiệu quả hơn khi chúng ta cảm thấy tốt hơn.
- An toàn sinh học cấu trúc là quan trọng
Tránh tụ tập quá đông và cạnh tranh nhau tại máng ăn hoặc núm uống.
- An toàn sinh học hành vi cũng rất quan trọng
Nên sử dụng chất khử trùng tay mỗi khi bạn đến gần heo, không chỉ để bảo vệ bản thân mà còn để đảm bảo rằng bạn không truyền bất kỳ bệnh nào cho vật nuôi thông qua đụng chạm.
Tóm tắt
- An toàn sinh học, khi được thực hiện đúng cách, có thể làm giảm tỷ lệ mắc bệnh.
- An toàn sinh học là một phần quan trọng trong cách tiếp cận toàn diện trong việc giảm hoặc loại bỏ kháng sinh khỏi khẩu phần.
- An toàn sinh học không phải là trách nhiệm của người khác: tất cả chúng ta phải có trách nhiệm thực hiện thay đổi cần thiết.
Kết luận
An toàn sinh học có một vai trò trong cách tiếp cận toàn diện để hướng dẫn thị trường sử dụng kháng sinh thận trọng. Nó sẽ cho phép chúng ta sản xuất một cách hiệu quả nhiều nhất có thể với sự bao gồm kháng sinh. Sự thỏa hiệp duy nhất chúng ta phải thực hiện là với chính mình. Chúng ta không chỉ sẵn sàng thay đổi mà còn là chính sự thay đổi.
PGS Bùi Xuân Mến, Trung tâm RD Vemedim.
Tài liệu tham khảo
BIOMIN. 2018. 12 biosecurity tips to achieve peak efficiency and use antibiotics responsibly.
