Hiện tượng nước ao nuôi tôm trở nên trong vắt bất thường, hay còn gọi là “sập tảo” hoặc “mất màu nước”, là vấn đề phổ biến trong quá trình nuôi tôm. Khi xảy ra, màu nước đặc trưng của ao biến mất, nguồn thức ăn tự nhiên giảm mạnh, đồng thời ánh sáng chiếu sâu xuống đáy kích thích tảo đáy và vi khuẩn yếm khí phát triển – tạo điều kiện thuận lợi cho mầm bệnh.
NGUYÊN NHÂN KHIẾN NƯỚC AO TRỞ NÊN TRONG
Hiện tượng nước ao trong có thể bắt nguồn từ nhiều yếu tố khác nhau, cả bên ngoài lẫn bên trong hệ thống ao nuôi.
Biến động môi trường đột ngột
Những trận mưa lớn làm giảm độ mặn, độ kiềm và pha loãng các chất dinh dưỡng cần thiết cho tảo. Nước mưa cũng mang theo tạp chất và gây sốc nhiệt cho hệ vi sinh vật, khiến tảo bị chết hoặc phát triển yếu. Bên cạnh đó, sự chênh lệch nhiệt độ giữa ngày và đêm hoặc biến đổi thời tiết thất thường cũng ảnh hưởng đến sự ổn định của quần thể tảo.
Thiếu hụt dinh dưỡng đa – vi lượng
Sự thiếu vắng các nguyên tố như nitơ (N), phospho (P), silic (Si), sắt (Fe) và mangan (Mn) khiến tảo không thể duy trì mật độ bình thường. Ngược lại, nếu cho ăn quá nhiều, lượng thức ăn dư thừa sẽ phân hủy, làm tăng vi khuẩn dị dưỡng – nhóm vi sinh vật cạnh tranh trực tiếp với tảo về oxy và dinh dưỡng. Cả hai trường hợp đều khiến nước ao trở nên trong hơn bình thường.
Suy giảm phiêu sinh vật
Tảo và động vật phù du là yếu tố quyết định màu sắc và độ đục tự nhiên của nước ao. Khi chúng giảm do thiếu dinh dưỡng, thay đổi nhiệt độ hoặc tác động từ hóa chất, màu nước sẽ nhạt dần và trở nên trong.
Lạm dụng hoặc sử dụng sai hóa chất
Việc diệt khuẩn, diệt tảo hay xử lý môi trường không đúng liều lượng có thể gây sốc hóa chất, tiêu diệt toàn bộ tảo và vi sinh vật có lợi, khiến nước mất màu. Dư lượng hóa chất còn lại trong ao tiếp tục ức chế sự phát triển của tảo, làm môi trường nước mất cân bằng kéo dài.
Sự phát triển của vi khuẩn lam (Cyanobacteria)
Khi vi khuẩn lam bùng phát mạnh, chúng cạnh tranh và lấn át các loài tảo có lợi, làm mất cân bằng sinh thái ao nuôi. Khi tàn lụi, chúng lắng xuống đáy ao, khiến nước trở nên trong bất thường.
Đáy ao kém chất lượng
Ao tích tụ nhiều chất hữu cơ, khí độc như H₂S và NH₃ sẽ tạo môi trường bất lợi cho tảo, làm giảm mật độ vi sinh vật có lợi và dẫn đến nước trong.
TÁC HẠI CỦA HIỆN TƯỢNG NƯỚC AO TRONG
Nước ao đột ngột trở nên trong không chỉ ảnh hưởng đến sinh trưởng của tôm mà còn gây bất ổn cho toàn bộ hệ sinh thái ao nuôi.
- Giảm nguồn thức ăn tự nhiên: Tảo và phiêu sinh vật là nguồn dinh dưỡng quan trọng cho tôm, đặc biệt trong giai đoạn đầu. Khi mất nguồn này, tôm chậm lớn, sức đề kháng kém, buộc người nuôi phải tăng lượng thức ăn công nghiệp, làm chi phí đội lên.
- Gây sốc môi trường: Biến động pH, kiềm và oxy hòa tan có thể khiến tôm bị stress, giảm sức đề kháng, dễ mắc các bệnh như phân trắng, hoại tử gan tụy cấp (AHPND) hay đốm trắng.
- Tạo điều kiện cho tảo đáy và vi khuẩn yếm khí phát triển: Ánh sáng chiếu sâu xuống đáy ao kích thích sự phát triển của tảo độc và vi sinh vật có hại, làm nước dễ ô nhiễm.
- Ô nhiễm đáy ao: Trong môi trường nước trong, phần thức ăn công nghiệp không được tiêu thụ dễ lắng xuống đáy, phân hủy và sinh khí độc, khiến chất lượng nước ngày càng xấu đi.
GIẢI PHÁP KIỂM SOÁT VÀ KHẮC PHỤC
Để duy trì chất lượng nước ổn định và màu nước phù hợp, người nuôi cần áp dụng đồng bộ các biện pháp quản lý môi trường, dinh dưỡng và vi sinh.
✔ Quản lý và theo dõi chất lượng nước thường xuyên
Kiểm tra định kỳ các chỉ tiêu như pH, độ kiềm, DO, độ trong, nhiệt độ, NH₃ và H₂S giúp người nuôi phát hiện sớm bất thường để xử lý kịp thời.
✔ Bổ sung vi sinh vật có lợi
Duy trì mật độ vi sinh có lợi (như Bacillus sp.) giúp phân hủy chất hữu cơ dư thừa, ổn định màu nước và cân bằng hệ sinh thái trong ao.
✔ Kiểm soát thức ăn hợp lý
Điều chỉnh lượng thức ăn theo sức ăn, tuổi tôm và thời tiết. Tránh dư thừa để giảm ô nhiễm đáy, đồng thời bổ sung các sản phẩm hỗ trợ tiêu hóa, vitamin và khoáng chất giúp tăng sức đề kháng cho tôm.
✔ Quản lý đáy ao
Đối với ao đất, cần vét bùn định kỳ sau mỗi vụ nuôi để loại bỏ chất thải tích tụ. Sử dụng chế phẩm vi sinh xử lý đáy giúp kiểm soát khí độc, duy trì nền đáy sạch.
✔ Quản lý tảo và màu nước
Duy trì màu nước xanh non hoặc vàng nâu ổn định bằng cách cân đối dinh dưỡng và vi sinh. Khi phát hiện tảo độc như tảo lam hay tảo giáp phát triển mạnh, nên xử lý kịp thời bằng phương pháp sinh học hoặc thay nước một phần.
✔ Lựa chọn con giống khỏe mạnh
Chọn giống tôm có nguồn gốc rõ ràng, có giấy chứng nhận sạch bệnh, giúp tôm có khả năng thích nghi và đề kháng tốt hơn.
✔ Ứng phó với thời tiết và biến động môi trường
Theo dõi dự báo thời tiết, che phủ ao khi cần thiết để giảm tác động của mưa lớn, nắng gắt hoặc lạnh đột ngột.
✔ Ứng dụng giải pháp sinh học tiên tiến
Có thể lên men nguyên liệu hữu cơ như cám gạo hoặc mật rỉ đường để bổ sung nguồn carbon (C) trong nước. Việc này giúp tăng cường hoạt động của vi khuẩn dị dưỡng, chuyển hóa NH₃, NO₂⁻ thành sinh khối vi khuẩn, ổn định chu trình nitơ và cải thiện chất lượng nước lâu dài.
KẾT LUẬN
Nước ao trong không phải là dấu hiệu của ao sạch mà là dấu hiệu cảnh báo mất cân bằng sinh học. Người nuôi cần chủ động theo dõi, điều chỉnh và áp dụng các biện pháp sinh học hợp lý để duy trì màu nước ổn định, giúp tôm khỏe mạnh và năng suất cao.
Tùng Dương
Nguồn: nguoinuoitom.vn
