Trong nuôi trồng tôm nước lợ hoặc nước mặn, một trong những thách thức lớn đối với người nuôi là tình trạng tôm không lớn, còi cọc. Đây là dấu hiệu thường gặp của bệnh MBV ở tôm do virus gây ra và hiện chưa có thuốc đặc trị. Vì vậy, việc nhận dạng dấu hiệu sớm và triển khai biện pháp phòng bệnh ngay từ đầu là vô cùng quan trọng. Trong bài viết này, Vemedim sẽ cùng bà con phân tích rõ nguyên nhân, triệu chứng và hướng dẫn cách phòng chống bệnh MBV để có vụ nuôi bội thu.
Nguyên nhân gây bệnh MBV ở tôm
Bệnh MBV ở tôm hay còn gọi là bệnh tôm còi, là nguyên nhân khiến tôm phát triển chậm, kém ăn và ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất. Nguyên nhân chính là do virus MBV (Monodon Baculovirus) gây ra và hiện chưa có thuốc đặc trị.
MBV là loại virus có cấu trúc ADN kép (dsDNA), bao bọc trong lớp vỏ protein hình que. Virus này thường ký sinh trong tế bào biểu bì của ruột giữa và tế bào gan tụy của tôm. Khi nhiễm, virus sẽ nhân lên theo nhiều giai đoạn:
- Giai đoạn tiềm ẩn (O): Tế bào nhiễm virus bắt đầu biến đổi, nhưng triệu chứng chưa xuất hiện.
- Giai đoạn 1: Nhân tế bào sưng nhẹ, nhiễm sắc thể tan rã và di chuyển ra sát màng nhân; các giọt mỡ xuất hiện trong tế bào chất.
- Giai đoạn 2: Số lượng virus tăng nhanh, hình thành các thể ẩn trong nhân tế bào.
- Giai đoạn 3: Nhân tế bào sưng to gấp đôi, thể tích tăng 6 lần, virus phá hủy tế bào và lan sang các tế bào lân cận hoặc tồn tại tự do trong bùn và nước.
>> Xem thêm:
Triệu chứng bệnh MBV ở tôm
Bệnh MBV không lây truyền theo phương thẳng đứng mà chủ yếu lây ngang. Khi tôm nhiễm virus nhẹ, dấu hiệu bên ngoài thường không rõ. Khi bệnh tiến triển nặng, các triệu chứng nổi bật bao gồm:
- Giảm ăn, tôm ấu trùng và postlarvae phát triển chậm; đường trắng dọc ruột giữa có thể quan sát thấy ở tôm ấu trùng.
- Tôm kém hoạt động, thân màu xanh tái hoặc xanh sẫm.
- Vỏ kitin và phần phụ có dấu hiệu hoại tử; tảo, vi khuẩn dạng sợi và ký sinh trùng bám vào cơ thể tôm.
- Gan tụy teo, màu trắng hơi vàng, mùi tanh, phân hủy nhanh.
- Tỷ lệ chết có thể lên tới 70–100% trong 3–7 ngày khi bệnh nặng.
Ngoài quan sát dấu hiệu, có thể chẩn đoán bệnh MBV bằng các phương pháp sau:
- Quan sát trực tiếp dưới kính hiển vi: Xét nghiệm ruột giữa, gan tụy và phân tôm để phát hiện thể ẩn virus hình cầu đơn lẻ hoặc thành chùm.
- Nhuộm Melachite Green: Thể ẩn MBV bắt màu xanh rõ rệt sau 5 phút.
- Nhuộm Hematoxylin – Eosin: Thể ẩn màu đỏ thẫm, nhân tế bào màu xanh tím, tế bào chất màu hồng đến đỏ.
- Test PCR: Phương pháp hiện đại, xác định chính xác virus MBV trong tôm giống trước khi thả nuôi, đảm bảo an toàn tối đa.
Giải pháp phòng ngừa bệnh MBV ở tôm hiệu quả
Hiện chưa có thuốc đặc trị MBV, vì vậy phòng bệnh từ đầu là ưu tiên số 1. Dưới đây là một số gợi ý biện pháp thiết thực để bà con chủ động phòng ngừa bệnh MBV cho hồ tôm của mình:
1. Chọn tôm giống chất lượng từ trại uy tín
- Lựa chọn giống khỏe mạnh, đồng đều kích thước (tôm sú >12mm, tôm thẻ >10mm), phản ứng nhanh khi di chuyển.
- Kiểm tra sức khỏe tôm khi nhận giống, đảm bảo không nhiễm virus gây bệnh MBV ở tôm.
- Thực hiện test PCR khi mới lấy tôm giống để loại bỏ nguy cơ tôm giống nhiễm bệnh, bảo vệ vụ nuôi tôm mới ít có nguy cơ nhiễm bệnh.
2. Chuẩn bị ao nuôi kỹ lưỡng, sạch bệnh
- Tháo cạn nước, sên vét bùn, diệt tạp vật mang mầm bệnh.
- Phơi đáy ao 1–2 tháng đối với ao cũ để tiêu diệt virus còn tồn tại trong bùn.
- Vệ sinh bờ ao, hệ thống cấp thoát nước, rào lưới, bạt lót để ngăn mầm bệnh xâm nhập.
3. Đảm bảo nguồn nước cấp an toàn
- Xử lý nước qua ao lắng, kiểm tra các chỉ số pH, oxy hòa tan, amoniac, nitrit, nitrat.
- Duy trì môi trường nước ổn định, cung cấp đủ oxy cho tôm.
- Sử dụng các biện pháp lọc, thay nước phù hợp để hạn chế virus phát triển.
4. Biện pháp hỗ trợ khác
- Sử dụng men vi sinh phân hủy chất hữu cơ, kết hợp thảo dược bổ gan, giải độc gan Anti Shock hoặc Herbal Pro để tăng sức đề kháng cho tôm.
- Cho tôm ăn đầy đủ dinh dưỡng, tránh sốc môi trường, duy trì sức khỏe và tăng khả năng chống lại virus gây bệnh MBV ở tôm.
- Xử lý nước bằng ozon, chất sát trùng như Vemedim BKC 80%, Vemedim Vime-Protex và Vemedim Vime- Iodine để đảm bảo an toàn trước khi thả tôm giống.
Bệnh MBV ở tôm là mối nguy tiềm ẩn, ảnh hưởng đến tốc độ phát triển, năng suất và lợi nhuận vụ nuôi. Tuy chưa có thuốc đặc trị nhưng việc lựa chọn tôm giống sạch bệnh, chuẩn bị ao nuôi kỹ lưỡng, kiểm soát chất lượng nước và chăm sóc tôm đúng cách sẽ giảm nguy cơ bệnh và giúp vụ nuôi đạt năng suất cao. Với hướng dẫn chi tiết và các giải pháp hỗ trợ từ Vemedim, bà con hoàn toàn có thể kiểm soát bệnh MBV, nâng cao hiệu quả kinh tế và thu hoạch bội thu, hãy liên hệ ngay với Vemedim để được tư vấn chi tiết!
