Trong nuôi cá giống, một trong những mối đe dọa đáng lo ngại hiện nay là bệnh hoại tử thần kinh ở cá (VNN) do virus gây ra. Bệnh làm tổn thương nghiêm trọng đến hệ thần kinh và thị giác, khiến cá mất phương hướng, bơi xoay tròn và chết hàng loạt. Để giúp bà con nhận biết sớm, phòng ngừa và kiểm soát hiệu quả căn bệnh này, Vemedim xin chia sẻ những thông tin khoa học và biện pháp xử lý thực tế khi cá bị bệnh trong bài viết dưới đây.
Tác nhân gây bệnh hoại tử thần kinh ở cá
Trong môi trường nuôi thủy sản thâm canh hiện nay, việc xuất hiện các bệnh do virus luôn là mối đe dọa lớn đối với người nuôi. Trong đó, bệnh Hoại Tử Thần Kinh ở cá (VNN) được xem là một trong những căn bệnh nguy hiểm nhất, có thể gây chết hàng loạt ở giai đoạn cá giống và cá con.
Tác nhân gây bệnh là virus Nervous Necrosis Virus (NNV) thuộc họ Nodaviridae, có khả năng tấn công trực tiếp vào hệ thần kinh trung ương và võng mạc, khiến cá rối loạn vận động, mất định hướng và dần suy kiệt. Bệnh lây lan nhanh trong điều kiện nuôi mật độ cao, nhiệt độ dao động lớn hoặc khi cá bị stress.
Nhiều loài cá có giá trị kinh tế như cá mú, cá hồng mỹ, cá rô phi, cá tra – basa hay cá biển nuôi lồng đều có thể bị ảnh hưởng nghiêm trọng nếu không phát hiện và xử lý sớm. Mầm bệnh có thể tồn tại lâu trong môi trường ao nuôi, bám trên lưới, bể ấp hoặc dụng cụ nuôi. Con đường lây lan phổ biến gồm:
- Truyền dọc: cá bố mẹ nhiễm virus có thể truyền sang trứng hoặc cá bột.
- Truyền ngang: cá khỏe tiếp xúc với cá bệnh, nước hoặc chất thải bị nhiễm virus.
- Thiết bị, nước cấp và sinh vật trung gian (như giáp xác nhỏ) cũng là nguồn phát tán đáng lo ngại.
>> Xem thêm:
- Bệnh thối mang ở cá – Nguyên nhân, cách điều trị hiệu quả
- Bệnh lao cá – Dấu hiệu, cách điều trị và phòng bệnh
Cách nhận biết bệnh hoại tử thần kinh ở cá
Cá ở giai đoạn ấu trùng và cá giống dưới 2 tháng tuổi là nhóm nhạy cảm nhất, do hệ miễn dịch chưa hoàn thiện. Phát hiện sớm là yếu tố quyết định trong việc kiểm soát bệnh VNN, bởi virus lây lan rất nhanh trong môi trường nước. Cá bị nhiễm bệnh hoại tử thần kinh ở cá thường có những biểu hiện đặc trưng sau:
- Bơi vòng tròn, mất thăng bằng, đầu chúi xuống đáy hoặc xoay liên tục.
- Mắt lồi, đồng tử mờ đục, phản xạ kém với ánh sáng.
- Cá yếu, bỏ ăn, màu da nhạt dần, cơ thể gầy yếu.
- Tỷ lệ chết tăng nhanh, đặc biệt trong 3–5 ngày đầu sau khi xuất hiện triệu chứng.
- Khi quan sát mô não hoặc võng mạc dưới kính hiển vi, có thể thấy các vùng mô bị hoại tử và rỗ tổ chức – dấu hiệu điển hình của bệnh.
Tác hại và mức độ nguy hiểm của bệnh hoại tử thần kinh ở cá với đàn cá:
- Tỷ lệ chết có thể đạt 80–100% ở đàn cá giống nếu không được xử lý.
- Làm chậm tăng trưởng, gây hao hụt nghiêm trọng chi phí sản xuất.
- Dễ bị nhầm với các bệnh do ký sinh trùng hoặc thiếu dinh dưỡng, khiến việc điều trị sai hướng.
Biện pháp phòng bệnh, xử lý hiệu quả bệnh hoại tử thần kinh ở cá
Phòng bệnh Hoại Tử Thần Kinh cần thực hiện đồng bộ từ khâu chọn giống, quản lý môi trường đến tăng cường sức đề kháng cho cá. Cụ thể là:
Quản lý con giống
- Chỉ chọn cá bố mẹ và cá giống có xét nghiệm âm tính với NNV (PCR).
- Ưu tiên trại giống được kiểm dịch và có truy xuất nguồn gốc rõ ràng.
- Cách ly cá mới nhập ít nhất 14 ngày trước khi thả nuôi.
Quản lý môi trường nuôi
- Duy trì các chỉ tiêu nước ổn định: pH 7.5–8.2, nhiệt độ 26–30°C, oxy hòa tan > 4 mg/L.
- Giảm mật độ nuôi, thường xuyên thay nước và siphon đáy để hạn chế chất thải.
- Định kỳ khử trùng ao, lồng, thiết bị bằng các sản phẩm như Vemedim Bitech Yucca hoặc Vemedim Zeolite - Yucca theo liều khuyến cáo.
Tăng cường sức đề kháng cho cá
- Bổ sung vitamin C, E, Beta-glucan bằng các chế phẩm sinh học như Vemedim ADE B.complex, Vemedim ANTI – SHOCK, Vemedim GLUSOME 115 vào thức ăn hàng ngày.
- Sử dụng sản phẩm Anti Edward để tăng cường miễn dịch và ổn định đường ruột giúp cá khỏe mạnh, giảm stress và tăng khả năng chống chịu mầm bệnh.
Áp dụng an toàn sinh học
- Không di chuyển cá, nước hoặc dụng cụ giữa các ao/lồng khác nhau.
- Tiêu hủy cá bệnh đúng cách, tránh thải xác xuống nguồn nước tự nhiên.
- Hạn chế khách ra vào khu vực nuôi trong thời điểm có dịch bệnh.
Xử lý khi phát hiện bệnh
Khi có dấu hiệu nghi ngờ bệnh hoại tử thần kinh ở cá cần:
- Cách ly đàn cá bệnh, ngừng cho ăn và loại bỏ cá chết hằng ngày.
- Khử trùng nước và dụng cụ bằng dung dịch sát khuẩn phù hợp.
- Không thả cá mới trong khu vực bị nhiễm cho đến khi xử lý triệt để.
- Báo cáo cơ quan thú y hoặc trung tâm khuyến ngư địa phương để được hỗ trợ kỹ thuật.
Như vậy, có thể thấy bệnh hoại tử thần kinh ở cá là mối nguy tiềm ẩn, gây thiệt hại nghiêm trọng nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời. Việc duy trì nguồn nước sạch, con giống khỏe mạnh và áp dụng quy trình phòng bệnh chủ động chính là chìa khóa để bảo vệ đàn cá. Với các giải pháp khoa học và sản phẩm hỗ trợ chuyên biệt từ Vemedim, bà con có thể yên tâm hơn trong việc kiểm soát dịch bệnh, nâng cao năng suất và hướng đến vụ nuôi bền vững, liên hệ ngay với Vemedim để được tư vấn chi tiết nhé!
