Bệnh lao cá do vi khuẩn thuộc nhóm Mycobacterium spp. gây ra đang ngày càng trở thành nỗi lo của người nuôi. Bệnh thường xảy ra khi điều kiện ao nuôi không lý tưởng dẫn đến vi khuẩn có cơ hội phát triển và xâm nhập vật chủ. Vì triệu chứng ban đầu rất kín đáo và diễn tiến chậm, người nuôi thường khó phát hiện sớm. Để giúp mọi người nhận biết, phòng ngừa và kiểm soát chặt chẽ bệnh, mang lại nhiều thành công trong chăn nuôi cá, hãy tham khảo những chia sẻ dưới đây của Vemedim.
Bệnh lao cá – Nguyên nhân và con đường lây lan
Bệnh lao cá do vi khuẩn Mycobacterium spp. gây ra. Đây là một trong những bệnh mãn tính nguy hiểm nhưng tiến triển âm thầm, thường bị bỏ sót trong giai đoạn đầu.
Bệnh dễ phát sinh trong các ao nuôi mật độ cao, nước ô nhiễm hữu cơ, hoặc khi cá bị stress kéo dài do thay đổi môi trường, nhiệt độ hoặc thức ăn không phù hợp. Đáng chú ý, vi khuẩn Mycobacterium có khả năng lây sang người, đặc biệt là những ai tiếp xúc với cá bệnh hoặc nước ao qua vết thương hở, khiến việc phòng ngừa và quản lý an toàn sinh học trở thành ưu tiên hàng đầu trong nuôi cá chép thương phẩm.
Điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn Mycobacterium phát triển bao gồm:
- Ao nuôi mật độ cao: Mật độ cá quá dày khiến vi khuẩn dễ lây lan qua tiếp xúc trực tiếp và môi trường nước.
- Ô nhiễm hữu cơ: Bùn đáy ao tích tụ thức ăn dư thừa, phân cá và các chất hữu cơ khác tạo điều kiện cho vi khuẩn sinh trưởng và phát triển.
- Stress kéo dài ở cá: Cá bị thay đổi đột ngột về nhiệt độ, pH, oxy hòa tan thấp hoặc thức ăn kém chất lượng sẽ suy giảm sức đề kháng, tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập và phát triển bệnh.
Bệnh lao cá do các loài vi khuẩn Mycobacterium gây ra, phổ biến nhất là M. marinum, M. fortuitum và M. chelonae. Con đường lây nhiễm:
- Tiếp xúc trực tiếp với cá bệnh hoặc dụng cụ nuôi chưa được khử trùng.
- Xâm nhập qua vết thương ngoài da, mang, hoặc qua đường tiêu hóa.
- Lây lan nhanh trong ao nuôi mật độ cao, môi trường nhiều chất hữu cơ, bùn đáy tích tụ.
>> Xem thêm:
Dấu hiệu nhận biết bệnh lao cá
Do tính chất tiến triển chậm, bệnh lao cá thường khó phát hiện. Người nuôi cần quan sát kỹ các dấu hiệu sau:
Biểu hiện bên ngoài
- Cá bỏ ăn, chậm lớn, bơi lờ đờ.
- Da sẫm màu, mất độ bóng tự nhiên, xuất hiện các hạt trắng dưới da.
- Một số cá có vảy xù, bụng phình to, mắt lồi.
Biểu hiện nội tạng
- Gan, thận, lá lách sưng, có các hạt trắng như bã đậu khi mổ cá.
- Khoang bụng có thể xuất hiện dịch nhầy.
Những dấu hiệu này thường nhầm lẫn với bệnh nấm hoặc ký sinh trùng nhưng đặc trưng của bệnh lao cá là bệnh kéo dài, không khỏi với các biện pháp thông thường và tỷ lệ chết tăng dần theo thời gian. Tác hại của bệnh bao gồm:
- Tỷ lệ chết rải rác kéo dài, giảm năng suất cuối vụ.
- Làm chậm tăng trưởng, kéo dài thời gian nuôi và tăng chi phí.
- Giảm chất lượng thương phẩm: cá gầy, hình dạng xấu, khó bán.
- Khó điều trị, dễ lây lan sang ao khác hoặc sang người nuôi nếu không xử lý đúng cách.
Biện pháp phòng bệnh lao cá
Vì hiện nay chưa có thuốc điều trị đặc hiệu cho bệnh này, phòng bệnh là chiến lược tối ưu, chẳng hạn:
- Cải tạo ao kỹ lưỡng:
- Phơi đáy ao, xử lý bùn, diệt khuẩn bằng Vemedim Bitech Yucca hoặc Vemedim Zeolite - Yucca.
- Loại bỏ chất hữu cơ tích tụ, kiểm soát vi sinh vật gây hại bằng Vemedim Anti Parasite hoặc Vemedim BKC 80%.
- Chọn giống cá khỏe:
Chỉ sử dụng cá giống rõ nguồn gốc, kiểm tra sức khỏe trước khi thả.
- Quản lý môi trường nuôi:
Duy trì pH ổn định 6.5–7.5, DO > 4 mg/l.
Hạn chế mật độ nuôi quá cao, thay nước định kỳ, kiểm soát tảo tàn.
- Tăng sức đề kháng cho cá:
Bổ sung vitamin C, men tiêu hóa, khoáng chất bằng Vemedim ADE B.complex, Vemedim ANTI – SHOCK, Vemedim GLUSOME 115.
Sử dụng thức ăn chất lượng, tránh ẩm mốc.
- Cách ly cá mới:
- Theo dõi cá giống 10–14 ngày trước khi thả chung.
- Tránh ghép cá chép với loài dễ mang mầm bệnh.
Cách xử lý khi bệnh lao cá xuất hiện:
- Loại bỏ cá bệnh, không tái sử dụng làm giống hay thức ăn cho động vật khác.
- Vệ sinh và khử trùng ao nuôi bằng vôi, thuốc tím, hoặc Iodine theo liều lượng hướng dẫn.
- Tăng cường dinh dưỡng, giảm stress, điều chỉnh mật độ nuôi.
- Tuyệt đối không sử dụng kháng sinh bừa bãi do Mycobacterium kháng thuốc cao.
- Ngưng thu hoạch hoặc tiêu thụ cá bệnh để hạn chế lây lan.
Bệnh lao cá do Mycobacterium không chỉ ảnh hưởng đến đàn cá về sinh trưởng, sức đề kháng và năng suất, mà còn tiềm ẩn nguy cơ lây nhiễm cho con người. Vì chưa có giải pháp điều trị triệt để, việc giữ môi trường nuôi sạch sẽ, quản lý mật độ cá hợp lý, đảm bảo cá không bị stress và kiểm tra cá thường xuyên là chiến lược tối ưu. Khi người nuôi thực hiện tốt các biện pháp này, trước tiên họ bảo vệ tốt đàn cá và đồng thời bảo vệ chính mình khỏi nguy cơ lây bệnh. Nếu bạn cần hỗ trợ, tư vấn thêm thông tin thì hãy liên hệ với Vemedim nhé!
